Page 77 - Diyarbakır Barosu Herkes İçin Adalet Projesi Hukukun Üstünlüğü Seminerleri

kültürlülük kavramı konusunda referans Verilen eserlerin sahiplerinin çoğu, Charles
Taylor, Kymlicka gibi Kanadalıdırlar. Dolayısıyla çok kültürlülük kavramını anlamak için
Kanada'yı biraz ele almak gerekir. Kanada'nın şöyle bir özelliği var - bir yığın özelliği
Var elbtte, konumuz açlslndan şöyle bir özelliği Var: Kanada'nln yerlilerive çoğu da
Eskimo, yok denecek kadar az sayldadırlaı Kanadalarln ezicİ çoğunuğu göçmendir.
Toplumun üyelerinin hemen hemen hepsinin beş Veya on kuşak öncesine gidince
göçmen olduğu bir ülkedeki çok kültünülük uygulamalarını, toplumun hemen hemen
hepsinin birbirinin üzerine oturmuş, ben senden daha eskiyim, ben senden daha
kadimim tartışmasl yaptığl bir Anadolu toprağlna olduğu gibi taş|mak mümkün değildir.
Kanada'da, yerliler hariç, o coğrafyayla ilgili kadim algısı en lazla 2oo ylla, 3oo ylla
uzant. Bizde ise kadim dipsiz bir kuyudur. Gidebildiğimiz kadar gidiyoruz, insanllk tarih
kadar gidebiliyoruz. Bu tarihi-coğraİi ortama Çok kültürlülüğü getirdiğiniz zaman
Kanada örneğini uygulayamazsın ız. Ama çok kültürlülüğü başka türlü de
tanlmlayabilirsiniz. Çok kültürlülük iki türü tanlmlanlr. 1- din, dil, etnik unsur gibi farklI
kültürlü cemaatlerin yan yana yaşamasl ve bunların yan yana yaşama haklarının
tanlnmasl olarak çok kültürlü olunabilir. Bunun uygulama kolaylığı fakat bir ylğln
sakıncası da vardır. Yeni koşullarda ortaya ç|kmlş bir osmanll toplumuna dönüşebilir
bu yapı. Biliyorsunuz Osmanlı toplumund, tepede bir Sünni- İsIam baskısı olmakla
beraber, her cemaat kendi içinde yaşayabiliyordu. osmanlı çok kültürlüğün
imparatorluk kriterlerine göre uygulandlğl bir toplumdu. 2-. Herkes kendini çok kültürlü
olarak tanlmlayabilir. Herkes kendini birden çok kültürü içinde barlndlrabilen,
dolaylsıyla bir tek kültür dünyasını- o anlamda milliyetçilik ile çok kültürlülük mümkün
değildir- bir tek kültür dünyasının unsuru değil, örneğin Türkiye'deki farkh kültür
dünyalarlnln sentezi olarak tanlmlayabilir. Kendini Türk, Kürt, Ermeni olarak
tanlmlamaktan önce örneğin eğer öyle bir ortakllğlmlz varsa Türkiyeli olarak
tanlmlayabilir. o noktada Türkiyeliliğimiz Türk, Ermeni, sünni, Alevi olmamlzln üzerine
çlkabiliyorsa eğer çok kültürlü bir ortakllk var olabiliyorsa, bu ortaklük öğeleri diğerlerinin
üzerine çlkabiliyorsa çok kültürlü bir demokrasi mümkün olabilir. Etnik Ve dini
belirleyenlerin üzerine bir üst belirleyen çlkamlyorsa, zaten bizim ortakllğlmlz,
yaplştlrma, yapay bir ortakllk demektir. Bu ortakllğln uzun vadede sürdürülebilir olması
mümkün değildir demektir.
Son olarak şununla bitireyim. Türkiye toplumun bütün unsurlarlnln, Türkiye

toplumunda var olan bütün unsurların siyasal dünyalarının baskın özelliği,
milliyetçiliktir. Bu Türkiye toplumunun '19. yy sonu, 20. yy. başında yaşad|ğl travmalarla
izah edilebilir. Bu Türkiye'de cumhuriyet eğitim anlay|şlnln tornaslyla izah edilebilir. Bir
eğitim tornasının sonucu olarak değerlendirilebilir ki doğrudur. Belirleyenleri çoğul
olmakla birlikte, bugün Türkiye toplumunun en güçlü ortak paydası milliyetçi olmasldIr.
Bu mılliyetçilik illa saldırgan, taşkln bir milliyetçilik değildir. suskun, sessiz, slradan bir
milliyetçiliktir de. Ne demektir suskun, sessiz, sıradan bir milliyetçilik? Örneğin
Türkiye'de misyoner faaliyet Var diye saldlrgan bir milliyetçilik zaman zaman gündeme
geliyor: Hemen belirtelim, Türkiye toplumunun küçük bir azınlığıdlr bu saldlrgan
milliyetçilik davranışı sergileyeneler. MHp'nin eski tavrlnl sürdürmekte direnenler, Ülkü

79