Page 72 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

YENi ANAYAsA ARAYI§lnRI KONFERANsl

Başkanlık Sisleni jkıiların K4iselleŞmesine yol AÇabitil
Başkanltk sisteminde yürütme tek kiŞiden oluŞmakladır, Bu sistemde
başkan hem devlet başkanl hem de hükümct başkanl konumundadür. Halk
taraflndan seçilen ve anaya§ada belirtilen görcv süresinden önce görevin-
den alınamayan başkan kendisinin devleti, hükümeti ve bütiın halkı tem-
si] ettiği yanülsamasına kapılabilif, Bu ncdenle başkanllk sisteminde sık

slk iktidartn kişiselleşmesi olgusu ortaya çtkmaktadür.
Başkanhk Sisleminin Türkiye için Taşıılığı Sakıncalar

BaŞkanl* sisteminde yürühe üek kişiden oluşmaktadır, Yani bu sistemde
başkan hem hükiimet hem de devlet başkanı statijsüne sahiptir. Halk tara-
fından doğrunda seçilen ve görev süresi dolmadan görevden alınamayan
bir baŞkan devleti. hükümet ve halkı temsil ettiği yanılmastna kapılabilir,
Başkanlık sistemi Türkiye için önemli sakınca]al içermeldedir. Uzun ytl-
lar mutlak yetkilere sahip tek bir kişinin yani Padişahın yönetiminde ya-
şamlş olan v€ siyasal iktidann kendini sınırlaması diye bir geleneğin ol-
madlğı toplumlımuzda. özellikle jkisj de genel oydan gelen başkanlık
makamı ite parlamentonun aynl siyasal Parti eliDe geçffesi azınlıkta ka-
lanların tem;l güvenceleri baiımından ciddi sakmcalar taşıyacaktır.''

Halk taraftndan seçilen ve bu nedenle de s(Jçim kampanyalarının, meydan
nutuklannın Ve parti çekiŞmelerinin ylprattlmasına uğrayan bir kişinin
devletin başında yer alması Türkiye'de bazı sorunlara yol açacağl söyle-
nebiliİ. Parlamenter sistem altlnda yaşamüş ve bu nedenle cumhırrbaşka-
nlnda çok daha az zedelenmiş bir devlet adamı nit€liği arayan Türk top-
lumunun siyasal lartışma]ar sonucunda ytpranmlş bir cumhurbaşkan,nr
kolayca kabu] edebilecegi söylenemez. Başkanlık sisteminde devlet baş-
kanı ve hükümet başkanı ayrımı sona ermektedir. oysa siyasal açıdan
saygınlüğr o]an ama yetkiİeri olmayan dellet başkanhğı ülkemiz açısında
önemlidir,
Tiİkiye osmanlı imparatorluğu'ndali parlamenter sistemden sonra Milli
Mücadele döneminin mec]is hüümeti sisteminden başlayarak güniimüze
ge!inceye kadar çizdiği çizgi ile başkanlık sisıemi arasındaki karşltllk or
tadadır. Bir başka deyişle, başkanlık sisteminin Tük Anayasa Geleneğine
aykrn düştüğü söylenebilir. Ütkemizin bildiği ve üanıdlğl hükiimet sistemi

:' Şlhin Alpa, br rzsDda pğlımğnığ sm.mü Tıl*i}. açElndaı dnlmini iğyl. b.linneh.nr "Ynbi jç,,ne
.L""d, -.; -*,i.d. *,l,. b§r,,'ı. (§kmıeınd. lunüuieşı,
q-"ı- rı,* ı,
".,ıo,iı", ayn pdil.dei 0l'6, haliıd., yftuın. ktsm] ya d. lan f.lç olabihl. Bundan kayizrhnGk .!
ile bijboİın,n
l§Nl, rejic b }1ü ,ğ tlcbiln Pİlftdd lisı.d Glin b' hük
1;. holamd h.m 1s@- ( nd.n (ıh,A, \D dAhi lut udJ, her J. )A,ronf gU!.n,a \İ.d,ğind. rnlJJ
:rL
d.sl&l(b,ll
rr,hğno ü lülFan.n r, ol"b,k.r d.g,l
,ı,ıı^, ..a,
,mtr
"*ı, ı,-' ,.ı,-ı,,r*.g, * Lnnü D' buTrnlr !N)n lffu^ı
:J
"i,
ı.t si§.4 tido&n cunüu,tırk c[lB§Mto" z!zaİ, ]l (İaİ ]0l2
70