Page 73 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

DİYAR8AKIR BARosU BAŞKANLlĞı

pallamenter hükümet sistemidir. Hiç bilmediğimiz, bize yabancı olan
başkanlık sisteminin ne tiir soİunlaİa yol açacağı bilinmemektedir. Bu
nedenle bildiglmll hük,umeı st5ıeminden a}fllmama daha akla }at ln bir
gör\tür. :i A}rıca şu da beleniljnelidir ki b|r başka utt\enin st5ıemlni ıak-
lit etmek iyi sonuçlar doğurmayacaktlr. Taklit her alanda olduğu gibi hü-
kümet siteminde de sorunlu bir şeydir ve bu nedeole her zaman kaçln|l,
ması g€reken bir husustur.

Türk parti sisteminin vaf olan yapısü göz önüne alındığında başkanlık ve-
ya yarı-başkanllk hükümet sistemine geçmenjn çok önemli saklncalan
o]acağlnı söyleyebiliriz. Türkiye'deki pafliler disiplinli. tutarlt, ideolojik
ve programakik yapılarıyla nedeniyle parlamenter sistemle tam anlamda
bütiinleşmişleİdir.2g Parlamenter hiikümet sisteminde hüküme1 parlamen-
loya dayanmak zorunaladır. Bu da hükümetin parlamento tarafindan des-
Ieklenmesinl gerektjrir. Bu de.lek parlamenıoda panilertn pani çilglleri
doğİu]ıu5unda o) rermeleri yant dl5,plinti olmalar,nı zorunIu 1,1ar, '"
Başkanlık sistemine geçildiği anda parlamenter sistemden gelen partilerin
bu özellik]€ri hemen değişmeyecektir, Başkanl,k sisteminde ise partilerin
disiplinli olmalan parlamentoalaki çoğunlukla başkan farklı partileİden
ise çok buyük soıunlar yaratacakt,r. Disiplinli ve tutafh partilelle başkan-
lık sistemine geçmek yüzme bilmeyen bir kişiyi can simidi olmadan de-
nize atmaya benzeyecektir. var otan bu pani sistemini ve partilerin yapı-
sını göz önüne almadan t€rcih edilec€k bir hükümet sistemi büyük bir fe-
laketle sonuçlanabilir.

Parlamenter sistemin işlerliliğini artlracık öneriler:

Kuşkusuz Tiirkiye'de özgürlükçü ve çoğulcu demokratik rejimi parla-
menter sislemin daha iyi yaşatacağın! söylemek uyguladığımız parlamen-
ter sistemin hiçbir kurallnın değiştirilmemesi demek değildir. Paflamenter
sistemin daha iyi iŞlemesive etkili bir yiiüfütmenin yaratllabilmesi için ba-
zı düzenlemeler yapmak mümkiindüf. Ancak bu tür düzenlemeterin ka-
nImca partamenter sistemin manhğına lers düşmemesi ve sistemin vazge-
çilemei çerçevesi olan özgürlükçü demokasiye aykın sonuçlar doğıtr-
mamasr gerekir,

Parlamenter sisteme işlerlik kazandrma, gereksiz ıtkanma ve bunalımlan
önleme amacı güd€n iurum ve kuralları getiren anayasalala "rasyonelleş-
tirilmiş parlamentarizm" denmekedir- Rasyonelleştirilmiş pallamenta-

,7|