Page 76 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

YENi AN^YASA ARAYlŞLAR1 KoNFERANSI

cumhurbaşkaoının görev süresi yedi yıla kadar çıkabilmekedir. Parla-
mentel sistemde cumhurbaşkanhğl süresinin uzun olmasının herhangi bir
zarar| bulunmamaldadrr. Tam tersine cumhurbaşkanl!ğının yüİütme ala-
nına ilişkin yetkileri olmadıglndan görev siifesinin uzunluğu yamrlt bile
görülia. Cumhurba§kanın görel sıiresi yasama organlnm yasama döne-
minden daha fazla olduğu için, Cumhurbaşkanln iki farkh çoğunluğun
hükümetiyle çaLşmak zorunda kalacağı \,e bu nedenle de yansız davran_
maya zorlanacağı ileri süriilmüştür. Cumhurbaşkanl der4eıin başı olarak
siyasal açıdan sorumsuzdur, Paflamenter sislemlerde cumhurbaşkanlan
sorumsuz olmalarr nedeniyle bütün jş]emleri kaDl_imza kııralına tabidir.
cıımhurbaşkanl yürülme yetkisinin kırllanılmasına başbakan ve bakanlar
araclllğıyla katllabilir. Kısaca belirtmek geIekiıse parlamentef sistemde
cumhurbaşkanlığı törensel ve sembo]ik bir kırrumdur. Parlam€ntel sis-
lemlerde cumhurbaşkanl }ardImcIllgl dlye bir lü-urum da düşünülmemlş-

Cumhurbaşkanının parlamento tafafindan değil de. ha]k tarafından seçil-
mesiniD parlamenter hijtümeı sislemini her zaman parlamenter hükiimet
sistemi olmaktan çıkaracağl söylenemezse de, devletin baŞlntn ha]k taİa-
f|ndan seçilmesinin sistemi bu yijnde değiştirme potansiyeli taşıdığı söy-
lenebiliİ. Halk tarafindan seçiıen cumhurbaşkanı yürütme organın-m ger-
çek başı haline gelebilir ve ülkenin genel siyasetini beıirıey;bilir. T;bii
bunun aksi de mümkündür, Cumhurbaşkanınln ülkenin genel siyaseıini
belirleyen bir aktör haline gel€bilmesi genellikle siyasal ioşullara bağlı-
dır. Parlamentoda çoğun]uğa sahip bir partinin Iiderinin cumhurbaşk-anı
seçilmesi durumunda, cumhurbaşkanının gerçek anlamda yürütmenin ba-
ş| olma olasıllğl ortaya çlkacakİr ve sistem hukuken değilse de uygula_
mada yar|-başkanl|k hüktimet sisıemi gibi işleyeceİtir. 16

Hem parlamenter hem de başkanllk hükümet sisteminin temel i!kesi Mec-
IisiD Ytjrütmeyi frenlemedir. Hükümet sislemlerindeki bu jlke yeteri ka-
dar kavranmaz ise ortaya çlkacak sonuçlar da iyi olmaYacakhr. iar|amei]-

ler İüLümeı 5|§teminde htlkumeıin parIamenıoya Larşi .orıımluIuğıı deı _
leı.baŞkanı sembolik yetkilere sahip olup, ülkeyi hükiimet yönetiy;rsa bir
anlamı vardf. Başkanllk hükümet sisteminde de başkanin bagiııslzlığı
eğer başkan meclisi feshedemiyor ve süresi kendi stıresi kadai olan bi-
ğımslz bir mec|is tarafından denetlenebiliyorsa kabu| edilebilir. Başkanllk
ve Parlamenter hükiimet sitemlerinin özetlikleri belirsiz bir biçimde bir
aİaya gelirilirse 5orumluluk durumu golgelenmiŞ olacaİılr. Bövle durum.
larda )an başkaDllk sisıemi }arl dIkIaıiıriuge ka}abilIr '

*u D..t/., o Bas!,Bh. tlJ Yı)hlı[ l0ı0,. ! ]0o D.h, s.q b,l.,

,74