Page 74 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

j
YEN ANAYASA ARAY lŞLARI XONFERANS1

rizm. hükümetin yasama ıaİafından denetlcnmesi dahil olmak iizere, Par-
lamenler sistemin temel özelliklerini koruıken hüktimet istikarın sağ-
ıamaya yönelik kürrum ve kurallart getiren sistem€ verilen addır. [l: Dün-
ya savayı sonras| Batl anayasacılığı klasik parlamenter sistemlelde ortaya
çıkabilen potansiyel kiz]eri azaltmaya yönelik araçlan yaratmıştır. ].
Diınya Savaş| sonrası yıllarda Avrupa'da bu tiir kizler yaygındı ve ital-
ya'da fa§izmin ve AlmaDya'da Naziznin yükselmesine neden olmuştu.r1
Paılamenter sistemi savunmak demek rasyone]leştjrilmiş parlamentariz-
min getirdiklerini kab!ıl etmem€k anlamına gelmemelidir. Akine parla-
menıer sistemin işlerliğini sağlayacak kııfum ve kuraIların kabul edilmesi
gerekir.

a) Paİlamenıer sisıemde yürütme organı ancak paf|^rneıtoda soğtan, di-
siplinli ve tuıatlı blr çoğunluğa sahip ise otofite ve istikar sahibi olabilir,
Eğer parlamenter sistemde hiçbir parti parlamentoda mutlak çoğunluğu
sağlayamazla veya iktidar zayıf çoğunluklara dayanryorsa veya parla-
mentodaki çoğunluk kendi içinde yetef]i ölçüde disiptiırli ve tutarlı delil-
se güçlü bir yiirütme ortaya çıkamayacak, htikümet istikaİsızltkları ve
bunun sonucunda da siyasal istikaElzlar be]irccektir. Pani sisteminde
aşm parçalanmaya ve palti sayısmln artmaslna neden olan ise seçim sis_
temidir. Parlament€r sistemde en önemli husus sağlam, lrrtarlı ve disiPlin-
li bir parlamento çoğunluğunun ortaya ç*abilmesidir. Parlamenıer siste-

min niteliği ve yapf1 hiikümet otoritesioin değerlendirilmesinde vasama
ve yürütme organlarıntn birlike cle a|ınmasını gcrektirir. r'

Pariamenter sistemin mantığını bozmadan sistemin işlerliğini anrmak
için yapılacak diızenlemelerden ilki seçim sjstemiy]e ilgilidi;. Parlarnento
seçimleri için öyle bir seçim sistemi kabul edilmelidi; ki, parlamentoda
hem açlk seçik bir çoğunluk oluşabilmeli hem de küçiik partilerin gerçek
güçlerinin üstünde bir rol oynamalan önlenebilmelidir. Ülkemizde;üZde
on barajlı sısıemin laman lama,n bunu saclayabildiğ, .öy]enebılırse de,
kanımca dar bölge seçim sistemi mecliste açlk seçik |ogunlugun oluşma_
s,na daha iyi hizrıet edebilecektir. Yüzde on b&ajlı siİtemJe bir sİçim
çeıTesinde bir parti ne denli güçlü olursa olsuD eğer ülke genelinde kuila_
nılan geçerli oylann yüzde onunu olamaz§a mecliste l;msili miimkiin
olamamaktadır. Bu Güney Doğu Anadolu.da Kürt kökenli vatandaşlan-
mıan meclisle yeıeai kadar temsil edilememelerine ned€n olmakadf.
Dar bölge seçim sistemi bu tiir sakıncalar içermemekledir.

b) l982 Anayasasl hükümelin kurulmasünı kolaylaştırlcı vğ düşiirülmcsini
güçleŞtirici kurallar geıirmiştir, Bu kıırallar yapılacak yeni anayasada da

'_ tlged Tü h.!, frlffi@sh R'.anılu.d . Lü, FOqr iful
ll 86r, lAnlffi.].ır,n.tı)trün 2ol0,,l ,|3
72