Page 71 - Diyarbakır Barosu Başkanlığı Yeni Anayasa Arayışları Konferansı 3-4 Nisan 2015

DiYARBAKlR BARosU BAŞKANLlĞl

Demokasi sadece seçimle iktidara gelmcyi değil aynt zamanda seçimle
gitm§yi de öngöriir. Bu nedenle seçimlerin diizenli aralıklar]a tekrarlan-
masl gerekir. seçimi kazanan kişinin öl€ne kadar iktidafda kalması de-
mokrasiyle bağdaşmaz. Başkanlık sistemlerinde başkanlar genellikle dört
Veya beş ytl]ık bir süre için seçilirler ve gcnelliklc bir kşinin iki defadaür
daha f'azla seçilmeyeceği anayasalarda hükme bağlanmlşt,r. Başkanhk
sistemlerinde başkanın yctkileri o denli çokıur ki, bu sisıemde başkanln
bu yetkilelini kullanarak diktatörlüğe kayabileceğinden korkulur ve bu
nedenle baŞkanın kaç kez başkan olabileceği anayasalarda açıkça belini-
]ir. BaşkaDIık sistemlerinde genellik|e bir kişinin bir kez veya iki kez
başkan seçilebilcceği veya alka arkaya iki kez başkan seçilemeyeceği gibi
slnırlamalaf anayasalarda yer almaktadlr, Bu tiir kısıtlayıcü hükiimler ise
ihtiraslı başkanlar için son derece sinif bo,zucu hükümlerdir ve baz ihtj-
raslı baŞkanlar bu hükiimleri değiştirmeye çalışırlar. Anayasalafda yer
alan bu yasak hükiimlerini değiştirmeyc çalıŞmak ise bu ülkeleri gergin
bir atmo§fere süriik]eyerek kufupla§malara ned€n olmakta vc bunun so-
nucunda askeri darteler ortaya çlkabi]lTıelledir. oysa parlamcnter hü-
kümet sistemlerinde başbakanlar için bu ttir sınlrlamalar düşünülmemiş-
tir. Parlamenter sistemlerde başbakanlarün diktalörlüğc kayabileceği kor-
kusu baŞkanlık sistemlerindeki başkanlaİln diktatörlüğe kaymasından çok
daha azdır. BöyIe bir korkunun olmamasünrn ajnemli bir nedeni paftamen-
teI sislemlefde anayasaya ayklrı yol]ara başVı.ırmadan hükümcti değiştirc-
bilmenin mümkün olmasldür. :6

Kazanan Her Şeyi Kazanır

Başkanl,k sistemind€ kazanan her şeyi kazanmakta ve kaybeden de hel
şeyi kaybetmekedir. Bir başka deyişle, başkanlık sisteminde demokatik
siyaset "ya hep, ya hiç" biçimindeki bir o}ununa bcnzemcktedir. Başkan-
lık sisteminde scçimi kazan başkan yifütme organmln denetimjni bütü_
nüyle elde eder, Yani yürütme organlnın denctimi başkanlık sistcminde
"kazanan ber şeyi kazanır" biçimindedir. Başkanlık sisteminde başkanlık
seçimini kaybedenler siyasal mücadeleden dışlanmaktandür; çünkü bu sis-
tcmde başkanlığ, kazananların kaybedenlerle iliŞki kurmaya ihtjyaçtan
yoktur. Başkanlık sisı€minin bu özelıiği siyasal kutuPlaşmayı ve geri!imi
an'racaktıf.

]'JU ı.ir.-Th€P{ilsof Prcsid.ntianld,, Javru: o/D.no.rk| (.Ninlğ 19goJ,s e6

69