Page 122 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

ı20 Tollurul8ıi!i 1.9,] siv

içinde bir sürü farkL varyasyonu var. Diiyanet'in sünniliği öğrettiği iddiası, A]eü-sün-
ni tamşmasl içinde çoğüJ ukla dile g€lirür ama hiç de siinniİk falan Etsetilmiyor,
sünnilikkendi içerisinde bin bir türlü meşrepıir, en azından dört tane bilinen mezhep
vardır. o mezheplerin de h€r birisinin de kendi içerisinde cotsaf olaİak aynşan taİaf-
lan vard[. oysa Diyanet'te .ek tipçiliğin kolaycıhğı vardür. Bugün Di}anet içensinde
olanlarazçokbilirler, öyle çokfazla Hanefr fükhı da bütün müşlemilanylave 8erekleriy-
le uy8ulanıyor değildir. orada uygınanan şey, kolay olduğu için kitabi bir dindir. Yani
üst€sinden gelinmesi kolaydır, bir kitap Vardır ortada. sünniliğin aslında Diyan€t't€k
din paradi8masü pİatiginin geldiği nokta biıazcıkda odur, Aleüligin kapsanmast bİaz
zor 8örülüyor, çünkü Alevilik de kendi içerisinde zaten bir tüİlü yekpare ortaya bir me,
tin koyamadı. Bütün A.levi]erin mutablk olacaklan bir ş€y var rru? Dini rİüeler olsun,
cemevleri olsun, burılar bütün bunlan kapsamal çok zordur.
Bir başka soru: "Yışsmdİ soİgu altma almamıyan tek ol8u dtndİ, bu anhyrşla
ınaya6alaı da dln§€l çoğulcırlu} ve]ıa aanlık e§a8ı ölçü almaıak dtlzenlenemğz ml?"
Diizenl€nemez, çünkü laik d€ı4etler dini alana müdahale haklrna sahip degildir, bız
zaten devlet dinsel alana müdahale etsin demiyoruz. Benim söylediğim şey dıni ala-
na müdahale etsin değil, müdahale etmesin, dinsel çoğulculuğu bir vaİa olarak top-
lumun doğası olaral kawasln ve kabırl etsin, bunu engellemesin. Mevcuı anayasa dini
çoğulculuğu engeueyen hii(iirİıleİe sahiptir. Meseıa bir insaİ dini çott cüluğun 8ereği
olarak bir ş€y ortaya ko}maya çalışğğl zaman buna en8elleyen düzenlemeler vaIdır.
Bunlar kaldırılsın istiyorum. yoksa anayasada herhangi bir dıni 8rubun
Veya onun daha fazla ön plana ç*anlmasınl sa!,unuyor değilim. '.a}İülmasınt
"cumhürtyeıtn hemen bışndon ttlb.İ.n dlnl öİgtideİtn dığt ma3ı dahı İonra
onİ}ı çılğrıs§r muhtem€l dın| muhalefeü engellcmeİ nıldlr? Evet, olabilir.
"Tli.td}e'd€İt holhn çoğunün Müsıiimaı olnısü v€ İslsm'ın hü din doğu dln
oldüğuna dayınılaEİ dtnin dertet teLeıınden çüma§, duİumunds Mlısliımınİğn
zedcl€n€ceğ korku§undan dolsrl dtntıı deitet t€keltnde bulünma§ı 8eİ€İltltğne
oıan genel kanlF nosıl de*erlendtİt}Dr§unuz? Dettetin böyle bir kaygısı olduğunu

hiçbir şekilde zannetmiyorum. Bizde ulus-devlet bir türlü kendini updat€ €tmemiş.
A\,,rupa'da ulus,devlet biİdirnem bukat|lıka uygulandı biİçokyerd€ ama krsa birsüre
içeri§inde ihtiyaçlara 8öre kendiniçok kolaygünc€lleştirdi. Bizde bif tiidü birdefagün-
celleştirilemeyen bir şey var. Berat, değiştirilemez. değiştirilmesi teklif dahi edilemez,
teklifedilmesi akla dahi getirilemez maddelerinden baisetti, Çok il8ınçtiİ o madd€ler
6l Anayasaslyla askeİler taİafından hukukhayatmlza sokulmuş. Yani darbeci _en azln-
dan kamu vicdanında yar8rlanmış olan- askerler (arafindan anayasaya bela edilmiştiİ
aslında, Düşünün, bir anaya§a maddesi ko}uyor§unuz ve koyduğunuz bazü maddelen
değiştirilrnesi teklif dahi edilemez bir şeue sokuyorsunuz. Bu tüpkr l2 Eylail82 anaya-
sasını yapan insanlann yaptlkları 8eçici l5. madde ile"yaptıgımv herşey, ne yaptıksak
var8ılanamaz, yargıya konu edilemez" diyerek biİ dokunulmazl* kazandırması gibi bir
şey. fulünda bundan daha fara akla, ücdana aykırıhiçbir şey de olamaz,