Page 117 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

üçü.o oturufr: Adye { çoad.u|uk ıı5

malist laiılik i]kesi bu anlamda biİ loplumsal banş ittesi de$l, bir tür yeni bir toplum
}a da inanç sistemi yaratma amacının bir iiriiırıü olaraİ ortaya ç*m§trr. BiliyorsuıUz
cuİİüuriyeften sonra 8iinümiizde de bu durum var: Devletin dini yu-kandan aşağ-
ya belirleme işleü devam etmekedir; cemaatler ve tarikatlaf yasa dışı ilan edilmiştir,
başörttisü Fsagü bu anlamda önemli bir simgedir, Biliyofsunuz ya§alç ar "Başörtiisü
sim8edİ" diyoflar. o anlamda değil ama başönüsü gerçeken birsimgedir; başörtiisü,
devIetIe birey aİasındati haksorunu ile il8ili birsimgedir, Bireyin kendisi gibi olmaça-
ba§lnın ve müesses nizajrrü da buna izin vermemesinin doğurduğu gerilimi ifade eden
bir mücadelenin simgesidir başörtüsü. Ve sonrn sadece Müslüman çoğunluk açısından
vaİ oIan bir sorun de$ldir, Sünnileİ ve Alevil€r açısından var olan bir sorun da değildir.
Türkiye'de din ve ücdan alanl inanan, inanmayan herkes için ciddi bir sorun atanüdür.
Burada 8enellik]e sıkça söylenen v€ dile getiri]m€zs€ bile laİllğlrn bildiğimiz bir
kay8l vaJdır: "Türkiye'de geniş bir sünni çoğ,rnluk vardıİ, bir gün bunlardan yana bir
tehdit gelebilir dolar,lslyla bizim sürekli teya*kuzda kaımamız 8erekir.'' lşte dine kar_
şı dolaystyla da o dinin pratiğini yüriiten vatandaşlara }.a§ı gardlmızr almlş olmarruz
gerektiğini söyleyen bu yaklaşümdır. funa sorunun Türkiye'deki bütün inanç gruplan-
nı kapsadlğına balaca} oıursak bu çok bahane olaraİ bile kayda değer ya da ciddiye
alınabilir bir büane değildir. Tüİkiye'de saylan çok az olan ga}İi-müslirrüler de a},nl
şekiıde sorurıludurlar. ortlar da inanç ve ibadet konulannda Lozan'ln beIirlediği sırur-
lara itilneye çahşılmaktadıflar. Ewensel anlaml ile din Ve ücdan öz8ürlüğli ile lozan'ı
kaİş|laştıracal oıtrrsak -ki burada t zan'ın bugünkii anıaş ma ş€klini tast ediyonrm
yoksa Lozan azınlık]ara aslmda bu haİları veriyor- lnzan'ı temel almamız gibi bir zo,
runİu]uğumuz yoktuİ. Yani bizim açlrruzdan önernli olan din ve ücdan öz8ürlüğiidü.,
onun bugtinİii anlamdaki anlaş,lıp ve uygulanüş|dır.
'aenl 6naya.ı bu ıonuda ne getlr€cek ya di ta§laİ ne gettİmel amaçlryor?'' As-
llnda vatandaşlık konusunda diin burada sunulan gibi yine a}.nı şekilde kısmi bir dü_
zeİtme ya dadüzletme çabasr var, Yani anayasa},ı taslağı kaieme alaılaf, Sedat B€y'inde

söyıediğ gibi baJdağn dolu taJafından bakacaİ olı]rsak, ashnda var olaı sorunlu du-
rumu bütünüyl€ o(adan kaldlramayacaİlarının fark]ndadrlar. Ama yaşanan s|hntıt]
biraz hafilletebil€cekbirzemin oluşturma çaba$ Vardlr. Nasıl ki etnisite konusundaya
da diğeİ konularda geİeği gibi gerçek bir siül ve demokratü bir anayasada
}apülma§t
8ereken değişiklikler yapılamamüşsa a},r!ı ş€ki]de din ve vicdan özgürlüğii konusunda
da yapılamaJrırştır, Hatta bu konuda yer yer daha çekin8en dai,Tanl]müştür. Çünkü sivil
analasanün hazırlaücısü olan parti sonuçta en çok bu konuda suçlanaca8üru bilmek-
tedir, "Asıllnda §izin niyetiniz başta biz biliyoruz işte o yijzden yapa_
şurılan şunlaİı
calsınız" di}€ bir suçıamaya maruz kalacağrnın farktndadür. Ama sonuçta öyıe da
}?
böyle şu anki ta§laka olması gereken -yani ewensel anlam ve içeriğiyle din ve ücdan
özgürlüğii il€ ilgili diiz €nlemeler gere*i gibi- }okiur.
"Ne 8eatrmetıcdiİ arrlaİ?'' Biİ kere mevcut ana},asanın din ve ücdan özgürlüğiinü
dtizenl€yen 24.madd€si değişmektedir, ama kötü bir denk düşme yeni taslakta da bu