Page 90 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

ı982 Anayasasl teferruatlar anayasasldlr; haklann genişletilmesi bir yana, haklaİln klsltlan_
ması konusunda ciddi labirentler vardlr, 52. madd€ sendikalara mutlak bjr siyaset yasağı getir_
miş l2 Eylül yönetımi s€ndikalann siyasetle uğraşmasınl. vakıflar Ve dernekıerle işbirliği yap-
maslnl/ siyasal faaliyetıere katllmaslnl yasaklamlştır. Mutlak siyaset yanğl son der.ce saçma,
dlr Ve hayatın qerçekleriyle ilintisizdirj çünkü sendikalann a5ll işlevleri sonuçla bütün toplum!
il9ilendiren siyasal Ve yasal düıenlemeler konusunda 9örüş bildjrmektir. 8! garjplik fark edil,
miş olacak ki, söz konusu hüküm ı995 değitik]ikleriyle tümüyle ortadan kaldlnlmlştür,
sendikal haklann ikinci bjleşeni toplu pazarllk hakküdlr. Topltl sözleşmeyle, işçiv€ ışverenle.
rin tabi olacaklan kurallar saptan r. Toplu pazarl k Ve toplu sözleşme, çalışanlar ile işverenle.
rin üzerinde anlaştıklan ''yasalar'' olmaları baklmlndan çallşanlarün korunma5l konusunda
son derece önemlidir; fakat l982 Anayasasl toplu pazaİllk haİklnl sadece
çaılşanlann bir büj_
lümün€, işçjlere vermiştir. Kamu görevlilerine i* ndece.'toplu görüşme'' adlyla hükümet ile
"hasblhal" imkanı tanlnmlştır.

]961 Anayasasl "işçiler, işverenlerle olan münasebetleİinde, iktisadi Ve sosyal durumlannı
korumaı Veya düzeltrnek amacıyla toplu sözleşme ve grev haklanna sahıotir|er'' hükmünü
içermekteydi. I\radde açlkça toplu sözleşlne ve qrev hakklnü işçilere/ çlkarlarlnl korumak için
tanlmlştl. l982 Anayasasr ise bu yaklaşım terk ederek toplu sözleşme hakklnl her iki tarafa,
ışçi ve işverene çift tarafll bir hak olarak tanlmıştür. 1982 Anayasasl ''işçiler ve işverenlet
karşlllİll olarak ekonomik Ve sosyal durumlarlnl v€ çallşma şartlannl düzenlemek amacıyla
top u ış sö2leşmesi yapma İakklna sahiptırler'' hükmünü içermektedir. 8uradaki '.karşıllkll
olarak/' ifadesi püf noktasldlr, işçi Ve işVerenler ekonomik ve sosyal olarak eşit örneler olarak
Varsayllm!ş Ve toplıJ sö2leşme yoluyla işVerenlere de ekonomik ve sosyal durumlann dü2enle_
m€ imkanı tanlnmlştlr. Bı değişiklik ]982 Anayasasr'nln sahip olduğu nanİğln sosyal devlet
ten ne kadaİ uzak olduğun! çarplcl biİ biçimde ortaya koymaktadlr.
s€ndıka ve toplu pazarllk hakklnın iş]evli olabilmesinin yegane garantisi grev hakkıdlr. Grev
hakkl olmakslzln send'ka v€ toplu pazarllk hakk] kağlt ü2erinde kalacaktlr,
1982 Anayasasl'nln en katl maddesi, grev hakklna ilişkin 5a. maddedir. Anayasada bugüne
dek on ğç değişiklık olmuş s€İsen nadde değışmiş, ancaİ sağcl, solcu, muhafazakar, sosyal
demokrat hiçbir partinın anayasa değişikliği hazlrllğl içerısinde 54. maddenjn değiştiİilmesi
yel alnamlştlr.54. madde asllnda ciddi bir rejim maddesi ve tabudur. Özeti de
ştdur bence:
8iliyorsunuz, fazla demokrasinin memleket] böleceği korkusu ülk€mirde yayglnd r, Bu korku
işveren ve sermaye slnlfında fazla sosya] hakkln Tüİkiye'nin rekabet 9ücünü ortadan kald ra,
cağl §ekljnde oluşmaktadlİ. 54. madde de asllnda Türkiye'de senditalain etkın olup olmama,
sl açlslndan en gaİip dÜzenlem€lerden biridİr.
Anayasada ne yazaBa yazsln, Türkiy€/de
şu anda fiilen grev hakkl yoktur. Grev hakklnın oi-
madlğl bir ülkede toplu sendikal haklaİn kullan labilmesı de mümİün değildir. A.ayasanln
54. maddesi, ''Grev hakkl vardır'; dedikten sonra, bu hakkl kıJllanılmaz hal€ getiren
çeşitli
düzenlemelerl€, yasaklarla, engellerle doludur. Grevin ertelenmesi/ yasaklanmasl, toplu ,öz-
leşm€ görü9m€si dlşünda grev yapllamamasl/ genel 9rev yapılamamasl/ iş yavaşıatllamamasl,
sempatj 9r6vi yapllamamaslndan tutln, çe§itli grev tüİleri tümüyl€ yasaklanmlştlr. Grev ya_

3a