Page 86 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

kendilelini çlplak, korumasız hissedecekler Ve devletten sadece kendi]erini korumak, diğerleri,
ni korumamak, do]aylslyla ayrlcalrklr koruma altlnda o mak ta]ebinde bul!nacak]ar, bu dev et
de onlara himmet dağütür qibi, "ne kadal faaliyet o kadar hımmet" anlay şl içinde sosyal gü,
Venlik dağltacaktlr. 8u, tabii abartllmlş, karikatürize edilmiş bir tablodur, içinde aksi yönde
unsurlar da vard r; örneğin kabul edelim ki Anadolu kaplanlarlnln arkasında, €mekçi kitle e,
rin 9elecekle il9ili hiçbir 9üvene sahip olmamalar nln yarattlğ aclmaslz/ insani olmayan dina_
mizm çlkar karş]müza. Dolayüslyla, 12 Eylül rejiminden çıklş sadece hukl]ki haklar ve kültürel
haklar seviyesinde tasarlamamlz mümkün deği]dir. Türkiye toplı]mu çok ciddi bir güv€n buna_
llml yaşamakta Ve herkesin herkesten korktuğu bir top um o ma yollnda ileıemektedil. Bu
sadece kültürel Veya siyasal hak ya da sadece Kürtlel]n kültürel hak Ve temsll taleplerinin tak
dim edilmesiy e a§llabilecek bir güvensiz]ik ortam] değild]r- 8u sorunun olmazsa o maz boylt
larlndan, önemli 5klntl nOktalarndan biri, Tüİk]ye'de insan]arln devlete tabi kişiler deği,
y!rttaşLar olarak sosyal haklan eilerinde bulundurmalar gerektiğini Vulgulayan bir toplumsal
sestir. Eğer bu topIumsa] ses oImazsa/ diğer hak talepleri klsmi, zümlesel, bölgesel veya etnik
talepler olarak kalmaya mahkımdurlar.

Türkiye'de Vatandaşlarln bütününü kucaklama ihtirnaIi olan esas ortakllk alanl, sosyal hak]ar
alanıdll; çünkü bu haklar Türk, Küı1, Çerkez, kadln, elkek, çoc!k, yaşlr herkese eşit biç]mde
ulaşlr. Dayanlşma dediğimiz şey, sadece 9e]ip benim Batman'da konuşma yaprnam veya Kürt
erin Süryanilerle dayanlşmasln n ötesinde bun]ar da önem idir arİa- asli unsur olarak yuri_
taşlann kendi aralannda dayanl§nalandlr, 8u da sosyal kurumlara herkesin eşit haklarla ! a
şabilmesiy e g€rçekleşebilir, Dolayls yla 1982 reiiminden çlkmanrn sadece siyasi deği], aynl
zamanda sosyal plandaki çok ciddi bir zihniyet değ]şimi Ve onun a ilgili bir talep değişimiyle
mümkün o]acağl kan slndaylm.

Ariz Ç.lik
0iyarbaklr 8aro 8aşkan 'ndan bu toplant için davet aldrğlrnda, t982 Anayasar'n n daha çok
devletin kurumsal ]şleyişine ve siyasal özgürlüklere ilişkin klslm arl üzerine konuşulduğuiır,
ancak anayasanün ekonomik ve sosyal haklara ilişkin hükümlelinin adeta unutulmuş olduğunu,
bu konır üzeİınde çok az konuşulduğunu fark etiim, sonra birar\\ders'/ çalşlİken, 1982 Ana-
yasas'nda bugüne değin yapllan değişiklikleri qözden geçirdim ve seksen küsur maddenin de_
ği§til]lmiş olduğunu giirdüm. Ancak çok say da parça baŞ değişikliğe ka§ln, ı982 Anayasasl
ile getirilen ekonomik Ve sosyal düzenin, özell]kle Sosyal haklar konusundakifelsefenin çok sü-
kl bir biçimde korunmaya devam ettiğini teklaİ tesp]t ettim.
Sizlerle daha çok l982 Anayasasl/nln sosyal haklala, özell]kle de toplu sosyal haklara ilişkin
bölümlerini konuşmak istiyorum. sendika, toplu pazarllk ve 9rev hakk ağlrllkl olmak üz€re
anayasayl sosyal aç,dan değelendi.,neyP (al,şa(ağlm
Klasik anayasaclllk haleketlerinden çağdaş anayasaclllk hareket erine, anayasalardaki hak ve
öz9ürüklel sistemat]ğini üç başLlkta toplamak mümkündür. Bunlardan b]rincisi, yurttaş aİ n
ya§ama hakkl, konut dokunu]marlığü gibi haklann 9üvence a t]na almaktlr. Bunlar aynl zaman,
da bireyin diğer bireye Ve devlete karşl kollamasl qereken haklard r ki "sivil haklar' ya da "me_