Page 89 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

"Geçmişte işv€ren-işçi ilişkilerine yaklaşlmda daima i§çilerin himayeye muhtaç olduğu 9örü,
şİnün hakim olduğu bilinen bil gerçektir. Artık günümü.de işçınin ezildiği, istismaİ edildiği
iddialarlnün g€çersizliği ortadadlr. Üçmilyonayakln işsizın valllğ düşünülürse ülkemizde ça,
llşan i§çilerin mutlu bir azlnllk t€şkil ettiği söylenebilir... Bu stb€ple sosyal sorunlara yakla-

§lrken işçi lehine yorum kriteri terk edilmeli Ve ülke yararı gözetilmelidir,"
l982 Anayasasl'nln sosyal hükümlerinin hazırlanmaslnln mimarl Turıiye lşver€n sendikalar,
Konfederasyonu'd!r. TisK, t982 Anayasasl'nln hazlrlük sürecinde oanışma llleclisi'ne sundu-
ğır raporda, sosyal sorunlann yeni blr yaklaşımla ele allnmaslnl istemiş Ve yukarldaki görüşle-
ri ileri sürmüştür. Anayasayl hazürlayan Mjlli GİVenlik Konseyi'ne bağlü Danl§ma Meclisi,
Türkiye işveren sendikalan Kontederasyonu taraflndan hazlrlanan anayasa t€kliflerinde yer
alen toplu pazarllk,glev v€ s€ndika hakkü.a ilişkin öneril€rin neredeyse tümünü kabul etmiş,
tir. TisK in anayasa önerilerj ile anayasada y€r alan sendikal haklara ilişkin maddeler karşl-
laştlrlldlğlnda benzerlik apaçlk onaya kmaktadlr. Dolaylnyla 1982 Anayasasl öz€llikl€ sos,
ç
yal hükümler ile ekonomik ve sosyal haklar manzumesj açlİndan açlk bjr slnıf tercihine daya-
lldlİ. iktisadi poljtikalar itibariyle liberal politikalar tercih edilmiş, sosyal açldan da, çallşan,
lann korunmasl ilkesinden uzaklaşılmlş, sermayenin korunmasl esas allnmlşt]r.

Hukukta eşitl;k esastır, ancak çalışma hı]k!klnda durum faİklldlr. Çallşma hukı]ku çaılşanla-
nn çallşüranlaİa/ işVer€nlere karşl korunmasl üzerine bina edilmiştir- Bu ned€nle anayasala-
rln €konomik ve sosyal düz€nlemeleri de eşitlik mantğlyla yapllamaz; toplumun s€rmaye ve
devlet karşlslnda korunmaslna ağırllk verilir; dolayl9lyla anayasalarln ekonomik Ve 5o5yal hü-
kümlerind€ki €şitlik yaklaşlml, işçiyle işverenlerin, çallşanla işverenin eşit oldıJğu yaklaşlml
sosyal eşitsizliği delinleştiren bil yaklaşlmdlr. ı961 Anayasasl'ndan farkll olafak ]982 Ana-
yasasl işçilerle i§verenlerin eşit imkanlara sahip olduğu valsaylmlndan harek€t ederek liberal
bir düzenleme getirmişt;r, Çallşma hukukunun çallşan] koruma tercjhi terk edilmiş, "ülke ya-
ran"ndan söz edilmiştir. 8uradaki "ülk€ yaran"nln ne anlarna geldiğini 25 yllllk uygulamada
çok açık ortaya çlkmlştır.
Anayasada dİzenlenen üç temel jşçi hakklndan biri s€ndika haİkldır. ı982 Anayasası öıgİn
haliyle işçjlere sendika hakklnl tanımlş, kamu gör€vlilerinin 9endika hakkınl ist güvenceye al-
mamlştlİ. Ancak anayasanın bu konuda bir yasak içerm€diğinı Vurgulamak gerekir. Kamu gö-
revlilerinin "toplu sözleşmesi2 ve grevsiz sendika hakkl" elde edebilmesi uzun ylllar sonunda
gerçekle§miştir; fakat kamu çallşantannln elde €tmiş olduğu sendika hakkı dernek hakklndan
ilerıde d€ğildir. Anayasa değişikliği il€ hiçbir yap!rlml olmayan \1toplu göİü§m€'/ mekanizma-
slna yel Verjlmış, ancak memurlar için toplu pazarllkl grev hakkl tanlnmamlştlr. Kamu gö-
rPVlileri sendika adlyla örgütleni|ebilm.kte, s€ndika tab€lasl arlabilmektedir; ancak gelenek-
sel işlevi itibarjyle toplu pazarl!kll grev hakkl olmayarı biİ s€ndika, d€rnekten ileri değildir,
l982 Anayasasl öncelikle sendika kuİma hakkt konusunda bir dizi slnlrlama getirmiştar. Bun-
lardan biri de birden çoİ s€ndikaya üye olunamamasl konusundadlr. sendika kuracak, sendi-
kaya üye olacak, yöneticı olacak kişilerin on yll çallşmasl konusundaki hükümler, biryönetme-
likte dahi buıunması zor aynntllar içerir. on rlllk işçiIik koşı]lu uzun süre varllğınl koruduk,
tan sonİa kald|nlmlştır.