Page 68 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

cağ yönünde güçlü bil kanaat oluşmuştur. o nedenle, federalizm tehlikeli bir görüş, tehl]keli
bir ideo]ojidir. ü982 Anayasasü bu tehlikeyi önlem€k amaclyla, pek çok maddesinde ''devletin
ülkesi ve milietiyle bölünmez bütünlüğü'/ ilkesine yer vermişiir. Yakln uamanlarda anayasada
ve yasa]arda yapllan değişik|iklerle, bölürme2lik ilkesinin hak ve özqürlüklere getirdiği ölçü
süz srnlrlandlrmalar makırl düzeye çekilmi§se de, ha]a siyasi Partiler Kanunu açl5lndan fede
ralizmi savı]nmak parti kapaima nedenidir. Bjreysel olalak ç klp federa izmi savunabilirsıni2,
bu ifade özgürlüğü çerçevesinde d€ğerlend]ri il ve ce2ai bir yaptlam]a kaݧllaşmaz ama fede
ra izrni savlrnan bil parti kurarsan]2 kapatma tehdidiyle kar§l aşmanlz muhtemeldir.
HukUki durum böyle, Peki, federalizm 9elçekien bö ücü bir ıdeo oji midir? Dünyadaki örnek_
leline baktlğümlzda, federal si§temi benimseyen ülkelerin hiçbilinin bu Sistemi bölünmeye el
Verlşli olduğu için kabul etmiş olduklannü 5öyleyenreyiz. Her devlet doğa] o]arak ülke bütün ü-
ğünü ve ulusal birliğini korumayl hedefler. Federal dev]etlerin çoğu baklmlndan şu söylenebi_
lir: Bu ülkelerin içindeki etnik, dinse] ya da başka baklm ardan farkll]aşan bdIgeleli tek bil
devl€t çansl altlnda ya§atmanln tek yolu oldı]ğu için federa]i?nr benjmsenmiştir. Bu üikeler
baklrnindan üniter yapl, blrleşmeyi zorlaştlran bir 5isternd]r_ Bölge]er kendi kültüre] klm ikle_
rini ancak federal sisiem altlnda koruyab]lecek]erine inandlklarlndan üniter bir sistem altlnda
bırleşmeyi reddedecek, eğer bir şekilde birleşmişlerse aynlmay deneyeceklerdir. BU tür ülke

ler baklmlndan federalizm u usal birliği sağlaylc bir işlev görürken, ünitel Sistem ü]lusa bir i_
ği tehlikeye düşüren bir 9örüş konumundadlr. Telsi durum düşünüldüğürde, yani içinde etnik,
dinsel ya da başka baklmlardan farklliaşan grırplar içermeyen bir ülkede devlet federal siste
me 9öre örgÜtlenir Ve bölgesel yönetimler kurul!lsa, acaba o ılkenin bütünlüğü tehlikeye girer
mi? Bu soruya kolayca evet ya da hay r cevabl Verilemez. Her iki yönde de örnekler gösterile,
bilir. Almanya, içinde farkll grürp]ar banndlİmayan, Oldukça türdeş bir ülke olarak fedela iz_
mi benimserniştir. Federal sistem bu ülkede hiçb]r zaman ayrrl kçl bir ideo]ojı haline gelme
miştir. Hiçbil eyalet, federal sistemin avantajlanndan yararlanarak ayrllmay|, bağ m5 z bir
dev ete dönüşmeyi talep etmemiştir.

Federalı2min €tnik, dinsel ve kültürel farklll klann tek bir devlet ça!sı altlnda yaşamaslna
imkan tanldlğ nl söyledik; ama bu farkllllklarln çok qüç]ü olduğU ülkelerde federal sistemin
ulusal bir]iğ1 pekiştirici özelliği etkisiz ka]abilir. Yak n zamanlara dek Kanada bu konuda iyi
bir örnekti, Bu ülkede Franslz kökenlilerin yaşadlğl Qüıebec eyaleiinde, ]960'lardan bu yana
çOk güçlü bil ayrüilkç haleket 9e işti. Ayn lkç parti, federal sistemi, farkll Qlebec küliürü
nün korünmasü içir yete6iz 9örmekte, çok gevşek bir konfederasyon veya tümüyle bağlmslz
bir devlet fikrini savürnmaktadür. 1980 ve t995'te eya]et ölçeğinde yapllan iki referandumda
halk bağımslz devlet kurma projesine onay Verrnemiştir. Şür anda ayrlllkçr hareketin halk des_
teğinin eskiye göre azaldğlnl görüyoruz. Bu konuda qüncel ölnek Belçika'dlr. lV]erkeziyetçi
bir ünitel5istemden federal 5isteme dönüşen bür ülkede, federa i2m Flamanlarla Valon ar ara
slndaki uyuşmazllğr giderebilmaş deği dil. Siyaset bilimci er bu ülkenin yak n 9e e.ekte konfe
derasyona dönüşebileceğini veya Flaman, Va on Ve Brüksel bölgelerinde üç ayrı devletin kulu
labi]eceğini tahmin etmektediİ.
Bütün bu 6rnekler] şunu göstermek için Verdim: soyui bir şekilde fedefa]izmin ayrllıkçl, üniier
sistemin birleştirici bir işlev göreceğini söylernek mür.kün değildir- Bu sistemler her toplumda