Page 72 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

Birleşmiş Millrtlel'in 1966 tarihli ikiz söz]eşmel€rinin her iki5ınin de bırinci maddesj. her
hallln kendi gelaceğini, kendi siyasi sl,atüsünu öugü.ce beljrleme, kend; doğal kaynakl;r,.l
kendj m€nfaatine kullanabilme hakklnl vurgular. Bu hakkın Türkiye Kürtleİı açlsında ne ilade
ettiğin€ baktlğlmlz ıaman şunu 9öriyoruz: insan haklan hukuİunda kendi geleceğini belirl€_
me hakkl genellikle sömüİge halklar jçin,5ömürge
İlkeleİ için düşanülmüştür. Eğeİ bir halk
sömüİge ise bağlmslıllk talep edebilir; ancak sömürge değils€, bir ulu5 devlet iç€İısind€
a2ln-
lık olaü,ak yaşlyorsa kendi geleceğj.üi belirleme hakkl onlaİ için ne ifade €d€İ?
o 2aman ''iç
5.1f determinasyon'' dediğimjz bir ka!ramla kaĞllaşlyo.uz. Eğer bu azlnllk o ülkenin demok_
ratik siyasalyaşamına kendi kimliğiyle, yani Kün olarak, Aİap olaİak ya da başka bir kimlik_
le özgürce katllabilıyorsa, milletvekilleİini parlamentoya gönderebiliyor, kendi bölgesi için di_
lini/ kültüİünü kofuyabilecek önlemler alabiliyorsa, iç self determinasyon hakklnl kullandlğl
varsaylılr, Bu koşullar altlnda onun artlL bağ|ms|lıl( ta|ep etmesi (dlş self detelminasyon) v;.
ya bağlmsüzllk mücadelesinln haklü 9örülmesi sö2 konlsu değildir,

Türkiye qeçmlşt€ Küı,t kimliğini reddetmiş, Kürt dilini yok sayml§tlr. Kürtl€r kendi kimllkle-
riyle siyasette y€r alamamıştlr, 8unlar doğrudur. Geçmişte Kürtler iç self determinasyon hak-
lannl kullanamamlşlaİdlr. Ancak blgün durum farklldlr. Artlk asimilasyonist polJtika|ar bü_
yük ölçüde terk edilmiş, Kün kimliği üzerindeki yasaklaİ gevşetilmiştir. Kürtler kendi ı(imlik
leİiyle siyaset yapabilm€ktedir. BU konuda hala bazl klsltlamalarln bulunduğu bir gerçek ol_
makla birlikte, Kürtlerin iç self determinasyon haklarlrıln İeddedildjği ileİi §üİül.m€z. Tabii
seçimlerd€ ülke düzeyind€ yü2de on baİajl 5lklntl5l söz ıonusldur, Bu baraj nedeniyle Kürt]e_
rin parlamentoda temsilinde ciddj 5lklntllar yaşanmaktaydl. 8u konu Avrüpa in§an Haklan
Mahkem€si'ne gitniş ve yakln tarihlcrd€ beklenm€dik bjr karar çlkmlştlr. Kürt kökenlilerin
bağımslz milletvekıli adayl olarak ulusal parlamentoya girme haklan da bulunduğU için, yü2-
de onluk baraj.n Kürt|erın aç s€lf determinasyon hakklnl engelleyecek larzda bir hükü; olma_
dlğı sonucuoa Vanlmlştır.
Toparla6ak, Tİrkiye Kürtlerinjn anlİ (dl§) self determinasyon haklan bulunduğundan söz e!
m€k geİçekçi değildir. Böyle bir haktan belki Mondros Mİtar€kesi sonraslnda söz edilebilırdi;
o dönemde bu hak ortak bir devlet çatlsl altında yaşama iradesi gösteriıerek kullanllmlştlr.
Bugün yalnızca iç self deteİminasyon hakkından söz edjlebiliİ, o da daha fazla demokratikleş_
me ve daha fazla insan haklan demektiri ayrllmak, bağımsiz bjr devlet kumak değil.

Turıuı Taıhanİ
Tabii, bu sorunlall tartlşlİken şunu dikkate almak gerekir: 0ünyanın hiçbjr yerinde, masa üre,
rine b! konulara ilişkin
çöuüm önerjleri konulup, toplant] sonucunda uzlaşmaya varlllp, bütün
ihtjlaflarl halledıp bir sonuca valllmasl kolay değildir. 8unun için, bu çallşmalar ıJzlaşmayl
ortaya koyan bir çaba olaraİ önem taır. oktay uygun/ Fransa örn€ğini verdi. Bugijn Avrupa
Kons€yi'nin melkezi olan, Avrupa insan Haklan Mahkemesı'nin de faaliyetie bıJlunduğıJ Fran_
sa'nln strasbourg kenti, Fransa-Almanyaslnlnndaki Alsace bölgesınde, kiltürel mensubıyeti
itibariyle Almanya'ya daha yakln bir azlnllğın yaşadığl bir kenttiİ. Bölg€de hem Franİ2ca
hem d€ Almanca.tkisindeki Alsace dili sözlİ ve yazlll il€tişim ara6ldır. 8u bölge, taİihi ba,
klmdan u2un ylllar boyu Almanya'nln yönetimi altlnda kalmlş, daha sonra Fransa yönetimine