Page 53 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

üstlendiği pozitif yükümlülükleİe vurgu yapllmasl son derece yararlı olur. Şimdi sözünü edece,
ğim dava, devletin pozitjf yüküıİülülüklerinin slnlnnl gösterm€si açlslndan ilgıoç bir örnektiı.

Bayan pıelty olay tarihind€ 42 yaşlnda, olümcül bi. hastallğa yakalanmlş, boynundan aşağlsl
felçli durumda bir inqiliz yurttaşldlr. Doktorlara göre, iyıleşme ümidi bu|i]nmayan Pretty, üç
beş ay içind€ nefes almayl sağıayan kaslann ıaylflamasü suretiyle acü çekerek 6lecektir, 8ayan
Prctty n€ kendisinin ne de yaklnlarlnın bu lstürap dolu sürece katlanmaslnü arzu etmektedil.
Kendini heüangi bir yolla öldürmeye gücü yets€ jntihar edecektir; qücü yetmediği ıçin bu işj
kocaslnln yapmaslnl istemektedir. 8u amaçla, avukatl araclllğlyla başsavclllğa dilekç€ vermiş
v€ kocasü hakklnda ölümüne yardlm ettikten sonra soruıurma açılmamasınl talep etmiştiİ.
Bül talebin reddedilme5i üzerine ingiltere'nin sözleşme'de düzenlenen yaşam hakkı, jşkence
yasağl, öz€| yaşamln gazliliğinin korunmasl hakkl, inanç özqürlüğü ve aynmclllk yasağı hü,
kümlerini jhlal ettiği gerekçesiyle AiHM'ye başvurmuştur.
BaşVıJrucu, sözl€şme'deki ya9m hakklnln kişinin yaşamlna devam edip etm€me konusundaki
seçımini güvenc€ altına aldlğınl, onursüz bir hayat 5ürmekten veya büyük ve önlenemez acılar-
dan kaçlnmak içjn ölme hakklnı (ötanazi) iç€rdiğini ileri sİrmüştür. Mahkem€ is€ sözleş-
me'dekiya$m hakklndan "ölüm hakkl"nln çlkanlamayacağınl belirtmiştir. BaşVurucu, yaşa-
dlğ| ls!rap verici durumun "işkence" olarak tanımlanabjleceğini, devletın işkence yasağl kar-
şl5ında yalnızca "yapmamak" ş€klinde n€gatif değil, işkence yapanl engelle,irek şeklind€ pozi,
tif bir yukumlülüğünün olduğunu ile.i sürmüştür. Olümü seçmes'ne irin veılrremes', işkence-
nin sürm€sjne ,üeden olmaktadlr. Mahk€me devletin bu türden bir pozitif yükümlülüğünün ol,
madlğı 9erekç€siyle bu iddiayl da kabul etmemiştir. Diğer iddialarln da geç€rsi2 9örülmesi
ü2eİine dava İeddedilmiştir.
Ölme hakkl kıJşkusı]z AiHs çerçevesinde düzenlenmi§ bir hak değildir. Çoı az ilke ötanazjyi
yasal blr ıem€lde (abul etmiştir. A.cak Avrupa insan Haklan söz.eşmesi yaşayan bir b€lgedir
ve haklann y€ni kullanlm biçimlerinin sö2leşme kapsamında yorumlanmasl mümkündür, Ay,
nca yeni bir hakkln eşitlik ilkesi veya ayİ]mclllk yasağl çerçevesinde güvence kapsamlna dahıl
€dilmesi de söz konusu olabilir. orneğın, yak.n bir 9elecekte vicdani retçilere alternatif kamu
hizmeti sağlanmaslnln devletler baklmlndan dü§ünce Ve inanç özgürlüğünün pozitif bir yüküm-
lülüğü olarak belinilm€si şalrtlcl olmayacaktlr.

söz|elimi toparlaEam, kla5ik haklar baklmlndan ı982 Anayasasl'nln metni, uluslararası
standartlann gerisinde değildir. Ancak uygulamada haklafln kapsam1,güvenceleri ve devlete
getırdiği poıitif yükümlülükler konı]sunda hala çok eksiğimiz vard r, 8u eksiklerin yeni anaya-
san n hazlllanması aşamaslnda göz Önüne allnmaslyararll olacaktır,

s.ı!ın Tanıııulu
Anayasada klasik haklar Avrupa ölçeğinde dü:enlenmiş olabiljr; ancak hocamln da ifade etti-
ği 9lbi, bu anayasan n ruh! hepimizin için€ işlemiştir. Dolayıslyla sonİadan dİzenlenmi9 olsa
bile, adl "82 Anayasasl" o|an bu darbe ürünü anayasanln değ;ştjrilmes; değil, ortadan kaldl
nlmasl9€İĞkir.

51