Page 25 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

İ{all 8ir An.r...?

Hukuk devleti, demokrasi ve insan haklan başllklan altlnda v€ril€n bilgiler, asllnda "Nasll bir
anayasa g€leklidir?" sorusuna velilecek yanltln çerçevesini çizmiş bulunmaktadlr.

Acaba mevcut anayasa blnu karşllayamaz ml? Yeni bir anayasa ml yap lma]ldlr? Hatırlata-
llm ki, 1982 Anayasasl, cumhuriyet anayasalannln ilerlemeci çizgide geçirdiği evrim sür€cin,
de derin bir kopma noktaİnl oluşlumaktadür. Gerçekten, eğer Türkiye'd€ hukuk devletinin
kuruluşu 196ı Anayasasl, jle başanlmlş ise, 1982 Anayasasl bunda ciddi bir sapma yaratmlş
bulunmaktadlr. Bu baklmdan, l987'den bu yana anayasada yapllan ve sayllan ],0'u aşan
değişiklikl€İ önemli açlllmlar olarak nitelenebilir; hatta bunlar bir bütün olarak hukuk devle,
tinin onarlm sürecinı de ifade ederler. Ne Var ki, 1982 Arayasasl'nln temel felsefesi, devlet-
toplum ili§kilerini düzenleyen kurallan ve devlet kurumlaİl araslndaki deüıEesiz yapısl/ genel

ve temel çizqileriyle devam etmektedir, söz konusu iyiIeştırmeler aslln a aiayasanln değişebi
lirljk slnlrlarlnlyansltmaktadir. 1982 Anayasasl'nın kendi sistematiğİ sürrüektedil ve bu çeE
çev.de artk yeni açılümlar yapmak çok da kolay değildir, 8u nederül..2ı, yü2yrl Türkiye'si
için, insan haklanrıl temell€ndirmek ve demokratik aç|llml sağlamak amacıyla, daha doğrusu
hukuk devletjni inşa etm€k ereğinde yeni biİ anayasa hazürllğl gereklidir.

An.ra.ı: ort.k l(iınlik 8.1!.ri
Anayasa bir ioplum ]çin "ortak pakt" olduğu kadar, ortak bir kimliği de ilade eder, Buna bir
tür "üst kimlik" olarak "ulusal kimljk" de denebilir. Belirli bır yeryüzü palçaslnda yaşayan
Ve devlet adl verilen bil siyasal örgüt alt nda bir araya gelmiş olan insan 1opluluğu için, ana-
yasanln onak kimlik oluşturabilmesi, ülkeye ve topIü]ma llişkin ortak özellikleİi yanntabllmesi
ölçüsünde mümkündür.
Anayasanln "toplumsal uzlaşma belg€si", bir "ortak yaşam paktı" olmasl onun uzun soluklu
olma özelliğiyle örtüşmektedjr; bunıJn içjn de elden geldiğlnce genel ve kapsaylcl formüller
kullanmasl beklenir. 8u tür formüller çeşitliliklere de olanak tanlr, Şu anda olduğu gibi "Tür-
kiye" adlaltlnda, "Anadolu uygarllklarl" qibi kucaklayıcl deyimlerin kı]llanılmasl, bütün içe,

risinde kültürel çeşitlilik öğelerinı de kapsamlna allİ, Ölneğin "Biz, ortak varlüğımüz olan Tür,
kiye cumhuriyeti yudtaşIarü ve Anadolu uygarlıklar] min'çülarü olarak", " ifadesini hareket
noktasl alan bir Başlangüç metni n€den düşünülmesin?

"He. yurttaşln kendinden bir pay b!labileceği bir metin" olarak anayasa, bu özelljğiyle "Or
tak kimlik b;lqesi"diİ. Ulu5a1 özellik, ulusal-üstü ölçeğe olduğu kadar, ulus-alt alana açllıml
da dlşlamaz. Günamüzde ulusal kimliğin oluşumu ve,fueya sürm€si/ her üç (ulus-alt/ıJlusal/ulu-
5al-üstü) düzey aıaslndakl rasyonel biniktelikl€ nümkü, olabjlir,
Bir yurttaşln €tnik köken, sosyo_m€sleki aidiyet, yaşadlğl coğrafya gibi özellikler bak mlndan
kendisindençokfark]lkonumdabulunankişilerlebirlikt€'.aynlmetnetabioldı]ğuduygusu,,nu
.,anayasalyurttaşIlk,,
hissetmesi ö;€mlidir, Farkllllklafi ortak ilkelerde buluştuİmak ile müm_
kün olabilir. Bll süreç "anayasalyurtseverlik" kavramlyla da anlamlandlnlabilir,
Anayasa uzun mu olmall, klsa ml? Haalrlanacak anayasa, l5o-2oo veya daha fazla madd€-
den oluşabilir, [.4add€ saylsl bir "nicelik" sorunudur, Giderek karmaşlk hale gel€n toplumsal