Page 22 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

Ekleyelim kj, "seri imalat"l andlran yasa yaplm tarzl/ onlann uygulanmaslnı da olumsuz yön,
de etkilemektedir.
Başkanllk rejimi yönündeki tartlşmalara şu ik; soru ile değinmek yelinde olur: Anaya9l ve si_
yasal yaplmızl daha çok mu demokratikleştirir, yoksa daha çok tek kişinin hakimiyetine doğru
kaymayı ml belaberinde getjrir? Anayasal sinemjmize görc, yürütm€ Ve 6zellikle hokümetin
9üçlğ konumda bulunduğu 9öz önüne allnarak, örneğin şu anda iızellikle tek partinin çoğun,
luğa sahip olduğU bir dön€mdF hükİmetin ülkeyi istikrarll bir biçimde yönetmesinj enge|le.
yen dOrum nediİ? Var mldlr? 8unun iyjyanltlanma9l gerekir.

l]nutmamak ger€kir ki, cumhurbaşkanl Ve Anayasa Mahkemesi gibi kurumiar anayasal denge
ve fİen mekanizmalarldlr; çağdaş egemenlik anlaylşl ''paylaşllm,ş'/ bir egemenlik anlayışlnl
yansltlİ. (AKP buna çok me§af€li ya da yabancıdlr.) Güçlü bir muhalefet partisi m€vcıJt olsay-
dü, AKP çoğunluğunu ve hokümetini dengelemek daha kolay olırİdu.
8u n€d€nle, mevcut sistem içsrisinde yasama Ve yürütme m€nfesini açmak 5ılretıyle görüşm€-
ci, uzlaştlncl v€ demokratikleştilici öğeleri yayglnlaştlİmak/ sorıJnlara çö2ün olarak düşünü!
melidir. Düşey erkler aynllğl (devlet biçimi) bak]mlndan Türkiye meİkeri yönetim ağ rlıkll

üniter bir yapıyl yan9tmaktadlr. Bu büyük]ükte, ancak bu denli meİkeziyetçi bir başka de-
mokratik devlet mod€line rastlamak ıordur.

Tİrkiye iki ana n€den|e adem-i mertezileşmeli ya da bölgesel yönetjm€ kaymaıldll: Demokra-
tikleşmek v€ merk€zi otoııt€yi deng€leyici biıimler kuımak; ortak yerel hizmetlerin daha etkili
bir bıçimde İaİşılamak,

F.ansa'da ve daha ileri olarak italya'da oldü]ğu gibi, halkln oyı, il€ kıJİulan bölgesel yönetim
yeni demokrasi alanlarlnın yaratlımasınl
5ağlar, 8öylece, genel oyla olı]şan ama halktan uzak
olduğu için halkln denetlayemediği merkezi yönetimin yetkilelini azaltlcl Ve onu 5lnlrlaylcl biİ
yapllanma ortaya
çlkar. Kültürel haklar Ve etnik kimliklar bölgesel ö lçe kteki yapllanm;da da_
ha çok uygulama alanl bıJlur. Yaklaşık yirmi beş bölge ekseninde bir;dem_j merkeziyet, Tür_
kiye için önerjlebjlir.

0rtak yer€l hizmetlerin daha etkili biçimde ka§ılanmasl da önemlidir. Tüİkjye
çok büyük bir
ülkedir ve Ankara'dan ydnetimde zorlanmaktadlr. 8a§ta
çevr€, şehircilik ve turizm alanlan
gelmek ü2ere, yör€sel sorunlar bölge yönetimlerine b)rakllmall.'lr.
8öyl€ bir yapl istanbul, Anıara ve izmir gibi metropoıl€rde ylğılmalan azaltlcl etki yaratlr ve
bölge merkezleİani çekıci İllar. Ekl€mek gelekir ki, Avrüpa Birliği de bölgeseı argıtıenmeye
dayall biİ bırlik öngörmsktedjr_ Asllnda bölge yönetimj ,,sürdürüleb;ljl gelişme" bi;imi ola;İ
da tasarıanabilil

Erkl€l ayrlllğlnın iki boyutu ve uzman_özerk kurlluşlaİ: Güniimüzde llasi! üç devlet qörevıyle
örtişen alanlann dlşlnda kalan sekt6rleri düzenlemek ve denetlem€İ amaclyl;, ıaa.l w slyasaı
hiyerarşj dlşlnda uzman ve özerk kurlmlar kategorisi gider€k geljşmektedir. Bunlar ülkemiz
açlsından hem;lgilj s.ktördeki kam! hizmetinin gerekleri/ hem insan haklarl Ve hem de de_
mokratik ytinetim baklm.ndan yaşamsaldlr. rlukuk devl€tine çoğulcu yaplyl karandlran özelli_
ğe de sahiptjrleİ.

20