Page 150 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

Y.ni 8i. 8.rl.n!lç

Talihs.l olarak anayasa, eskiden kopma Ve yenı bir başlanglç yapma niyet ve ihtiyaclnln en
açlk simgasi olarak anlaşllmıştlr. Bu durum, ilk anaya*lardan sonraki aoayasayl yenieme
çabalan için de geçerlidir, Şayet niyet, yeni bir başlanglç yapmak değilse, m€vcut anayasayl
klsmen düıeltme ve değişt;rm€ gjbi yollara başvurulmasl çok daha makul ve işlevseldil. Şı]
halde, bil anayasanln "yeni" olup olmadlğl, "esk]"den kopma ölçüsüne 9ör€ değerlendirilebi-
lir. B(] bağlamda, 1\y€nj'/ anayasanln taşlylclsı olma misyonuna soyunan sıyasal gücün, zihni,
yet ve icraat açllanndan'\€5kı"nin devaml olup olmadlğına da bakmak gerekir. Kü]şkusu2,
"yeni" anayasarıın niteliği, tek ba§lna bu "güç" tarafından belirlenmez; daha doğrusu, bu qü,
cün hesaplannln hayata geçme ölçİsü, başka siyasal Ve toplumsal 90çlerın müdahale yeteneği,
ne de bağlldlr. Bu nedenle, anayasa yap m 5ürecinin, bı] gücün niyetine lağmen, yeni bir baş-
langlç iradesinin etki alanlna ç€kalmesi hel zaman münkündür.

ote yandan, anayasanln "yeni" sayılabilm€si için, "eski"nin dayattlğı tabularln bu sür€ci ku-
şatmaslna izin Vermemek qerekir. Toplumun tüm 5or!nlannln toplumun ç6züm qücün€ guv€n_
le tartışllmasl halind€ ancak "yeni" bir si!il anayasa yapllabilir.

A,O.ıl o.nok.aıik İg.rik
Anayasanın sıVilliği münhaslran yapll]ş 5ülecine bağll değjldjr kuşkusuz. Yurttaşlar sadece ya,
plllş 5ürecinde değil/ bu süreçten çlkacak belgeyle inşa edi]ec€k düzende de belirleyici konum_
da olduklan takdarde, anayasa demokratik cumhuriyetin temeli olma anlamlnda '.sivil'' slfatl_
nl hak eder, Bu nedenle, siVil anayasa "demokratik siyaset'' 2ihniyetine dayanlr ve yurttaşla_
nn kendi kendilerjni yönetmeıerinin bjçimsel ve kurumsal mekanizmalarınl tesi5 eder. sıyasetı
\'aklldlınln batakllğl" d€ğil/ insanln sorun çö.me yeten€ğinin biİ aracl; hukuku da siyas€tin
dlşsal rasyonelleştiricisi, hatta giderek terbiyecisi değıl, onun yaratıcl gğcünü geliştirebileceği
bir dü:enin ya da kurumsal şaİtlain ortak güvencesı olarak gören bir demokratik siyaset ve
hukuk zihniyeti olmadan, siviı bjr anayasa yaratmak imkansl2dlr.
Böyle bil anayasanln sağlam bir haklar Ve özgürlükler sistemine yer vermesi gerektiği kendili_
ğinden anlaşlllr. Habermas'ln belirttiği 9ibi, esasen modern toplı]msalyaşamln pozitif hukuk
aracllığlyla, dinsel v€ya metafizik nitelikteki r€feranslara başvurmaya gerek kalmadan meşru
bir biçjmd. düzenlenebilmesi/ Vatandaşlann birbirlerine karşlllklI tnnlmak 20runda olduklan
haklara ihtıyaç gösteİir, Bu açldan, hakların ta§lyrclsl konlmunda olan bütün bireylerın eşit
eylem özgürlüğünü tanlmlayaİ ve güvenceleyen öznel (sübjektio haklaı modern hukuk anlayı,
şlnda, daha doğrusu modem hukukun oluşumunda merkezi rol oynarlar, Bunlar olmadan, mo_
dern ve sivil anayasa bir yana/ yurttaşlar ioplulıJğü anlamlnda modern bir toplumdan dahi söz
etmek mümkğn olmaz.5
Bu t€mel üzerin€ ınşa edilmesi zorunlu olan demokratik cumhuriyet anayasaslnln, bürokratik
ve slnlfsal imtiyarlar1 dişlayan, toplum içindeki farkl llklan tanıyan ve bu farkllllklardan kay_

5 Hab..i.rFbJgorJrP -nar, rıl at, (. o.? Vn-]l sJa.a
t]] zorlu B l Bir iktliğ Çiizijml.m. D.^.n si'',Iapüufr ft Brljn,,ay Bl, s.l vd.