Page 145 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

kanlmlştlİ ve bu yasanln hükümleri -13. madd€ hariç olmak üz€rF tümüyle insan Hakları
Avrupa sözleşmesi'nin hükümlerini içerir.
Anayasa taslağlnda örneğin yaşama hakk, ve ilkence yasağlnln iki ayl, madde halinde ve in-
san Haklarl Avrupa söıleşmesi'ne uygun ş€kilde dİrenlenmiş olmasl memnunjyet vericidir,
zorla Çallştrma Yasağl başllkll bir madde de yer almaktadlr ki asllnda bunun alt başllğl
"KullUk ve Kölelik" olmalldrr; zira Türkiye'de hukuken kölelik v€ kulhk olmamakla birlikle
fi;len bu tür bir ilişki biçjmi mevcuttur- Kişi özqnrlüğü ile il9ili hükümlel ufak tefek baıl deği-
şiklikler gerektiımesi dlşlnda olumlu göİünmekt€djr. Benim en fazla önemsediğim konu, "Hak
Alama Hürriyeti Ve Adil Yargllanma Hakkr" başllkll 32. maddedir; sistem]n işleyişiancak bu
maddeyle korunabilec€ktir. Bu hak Ve öz9ürlüklerin korunmasl için mahkemelere oaşvuruldu-

ğunda yargılamanln nasll gerçekl€ştiril€ceği bu taslakükj 32. maddede belirtilmektedir, Me-
tinde, Türk hukuk sistemıne giren yeni haklar da yer almaktadür, 0rneğ]n taslaktaki makul sİ,
red€ yargllanma hakkl gerçekten fiiliyata geçecek olursa, herhangi bir davada makul sürede
yargllanma hakklnün ihlal edildiği iddiaslyla yine !lusal mahkemelele başVurma ve bu konuda
bil tazminat isteme hakkl doğabilecektir; ancak bunun için biİ özel düzenleme yapllmasl ge-
reklidir.
Diğer hak Ve öıgürlükler üzer]nde tek tek durulabilirse de, bu hak Ve öz9üllükler güvence altl,
na allnmadıkça/ koruyucu bir mekanizma geliştirilmedikçe m€tinde yer almalarlnln bence çok
faıla öneni yoklur, Anayasadaki hak ve ö29üİlüklerimiz ihlal edildiği takdird€ bi2ler mahke-
mrlere başvurarak hakklmlz] aranz. Pekj, hakklmlzlararken dayanağlmlz yasa hükümleli mi
olur, anayasa hükümleri mi? sulh hukok mahkemesi, asliye c€za mahkemesi, tapu mahkemesi
anaya5adakı hak ve özqürlükleri yorurnlayaİakl uygulayarak ml davalan çözmektedir? Hiç
anayasaya referansta bulunan/ anayasayı dayanak alan mahkeme kararlan qördünüz mü? p€-
ki, si2 avukatlar acaba hiç mahkeme salonlaİında anayasadaki bir hükmü,ı ihlal edildiğj iddi,
as.fıda bulundunuz mu? istjsnalar muhtemelen Vardlr; ancak bız anayasadaki hak ve öz9ür-
lükleri kullanlyor muyu. qerç€kten? Benim aldlğlm eğitimde "ileri sürme yasağl" vardl; ana-
yasanln i{ade özqİrlüğünü veya yaşam hakklnl düuenleyen bjr maddesinjn bir davada nasll
kLrllanllacağlnl da öğrenm€dim.
Anayasadaki bu hak ve özgürlükleri ulusal mahk€melerd€ ıl€ri sürmediğimiz halde, uluslara-
rasl yaİgl organlarl önünde, benzer nitelikteki hak Ve öz9ürlüklerden söz edebiliyol muyuz?
Avrupa insan Haklarl Mahk€mesi'nin önünde çok önemli, çok ciddi davalar açllmüştır bu ko-
n!larda ve baFrüll sonuçlar da elde edilmiştir. Üstelik Avrupa insan Haklan Mahkemesi'n€
bireysel başvuluyla ilgilj kitap yau mlş hukukç!lanml2 da vardlr,
Anayasa Mahkemesi'ne narl başvurı]lacağlnl veya bu hak Ve ö2günüklerin iç hukukta nasll
kullanllacağlnl göster€n pratiklerd€n ise yoksunuı. Ö,etle, biz mill] mahkemelerde hak Ve öz-
9ürlükl€r; ileri süreme2ken uluslararasl mahk€meler önünde bunu yapabıliyoruz, Bunun nede-
ni, Türkiye'de hak ve ör9ürlüklerle ilqili bir yarglnln var olmamasüdlr, Tabii ki Yargltay'a
başvururken temyiz dilekçesinde ifade öz9ürlüğünün de jhlal edildiğind€n söz €d€bilirsiniz, an-
cak bu konuda icihat çlkmau. Ya19ltay o olayda bir kanun madd€sinin ihlal edilip edilmediği-
ne bakar; Danlştay yine belirli bir olayda bir kanun maddesinin ihlal edilip edilmediğini dikka-