Page 143 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

insan haklan belgelerinde de çoğunlukla yer a]an nedenleidir; ancak bu kavramlara yüklenen
anlam, bunlann yorumu çok önemlıdir. Bu tür slnlİlama nedenlerinjn öz9ürlükler lehine yorır
munıJ ve uygulamasınl sağlamanln yolu, Öz9ürlükleri aynl zamanda güçlü güvencelere kavuş,
turmakt]r. B! güv€ncelerin barlcalan, demokratik toplum düzeni gerekleri, hakk n özüne do
kunulamayacağı, açlk ve mevcut tehlike kolulu ve ölçülülük ilkesi olarak beljrtilebilir.

s n rlama nedenlerinden kamu dü2eni kavraml, genel güvenlik, asayiş ve genel sağllğl kapsa,
ylcl niteliktedir. Bu nedenle madde m€tinlerinde kamu düzeni kavramlna yer verildikten son-
ra, genel sağllk,genel güvenlik kavramlanna yer Verilm€si gereksi2dir. Demokratik düzende,
düzen ile özqürlük araslnda ııtlaşma değil, bağlılık vardlr, Özgiirlük temelinin ortadan kalk-
ması demokratik düıeni d€ ortadan kaldınr. Özgürlük temelliyaklaşlm, kamu düzenind€n, de,
mokratik kamu düzenini alg]lamayl gerekli kllar, Bu bağlamda bakrldlğlnda kamu düzeni, hak
ve öz9ürlİklere sayglyı ]çerir.
Hak Ve öz9ürlükleri slnlrlama nedenlerinden m1lli güVenlik, bir devletin iç ve dlş qüvenliğine
yönelik bir tehlike doğduğunda kullanlıabilirj ancak b! tür bir tehlikenin "qerçeİ Ve yaİln bir
tehllke" olmasl gerekir. Tehlike/ ülkenin geneli için doğrudan doğruya Ve hemen giderilmesi
olanakll olmayan b€lli bir 2arar doğuracak nitelıkte olmalldlr. Aranan bu koşu]lar, helhangi

bjr tehlikeyi yönetimin keyfi bir şekilde, milli güv€nliği il9il€ndirdiği gerekçes]yle ö2gürlükler
aleyhine kullanmaslnl ve buna dayanarak olağanüstü önl€mler almaslnl önlemeyi amaçlar.
Hak ve özgürlüklerin guvence ölçutl€.inden demotratik toplum duz€ni gerekleri, AiHM'nln d€
belirlediği İzere, öz9ürlükleİin slnlrlandlnlmasünda zorlaylcl bir toplı]m5al 9ereksinimin varllğl
anlamlnda kullanllmaktadlİ; yani, hak v€ özgünüklerin sınlrlandınlmasl, mutlaka demokratik
toplum düzen]nisağlamak baklmlndan zorunlu olmalldlr. AiHM, demokratik toplumun zorunlu

unsurlannı ise llçoğulculuk", "açlllk" ve "hoşsöİü" olarak belirl€mektediİ (V. Handyside, Bir-
leşik Kralllk,7 Arallk ]976, s€riA, no 24, EHRR, c. ı,5.737).
Diğer bir 9üv€nce ölçütü olan ölçülülük ilkesi, elverişliliği, 2orunluluğu ve orantlllllğl içerir,
Slnlrlamalaİ eşliğinde öz9üllüğe yönelık allnan önlemin, yönelin€n amaç için elverjşli v€ zo-
nJnlu olmasl gerekjr, Bununla birlikte, alınan önlem ıle hedeflenen demokratik dü2eni bouma
yönünd€ ortaya çlkan eyl€m arasında bir orantlnln varlığl da zorunludur.
"Açlk ve mevcut tehlike" ölçütü, örgürlüklere güvence olarak Amerikan Yüksek t\/Iahkemesi'nin
geliştirdiğa biİ ölçüttür. Bu ölçüt çerçevesinde, devletin yasakladlğı eylemin, önlemekte hakll ve
y€tkili olduğu ağlr,ciddi zaraİ yaratacak y€terlıllkte ortaya çlkan nitelikte olmasl koşulu aranlr;
ancak bll kapsamda yasaklanan, soyut düşünce açıklamalan değil, somı]t €yl€mlerdir,
2oo1 anayasa değjşikliği ile t982 Anayasasl'na güvence ölçütü olarak tekrar yerleştililen
"hakklrü 62ü" kavraml, FedeİalAlman Anayasasl kaynaklıdlr, Bu ölçüt, ı96t Anayasasl döne,
minde Anayasa Mahkemesi taraflndan şU şekilde tanlmlanmıştır: Bir hak ve ö.gürlİğğn kulla,
nllmasınl açlkça yasaklayıcl V€ya örtülü bir şekilde yapllamaz hale koyucu veya ciddl surette
güçleştirici ve amaclna ulaşmaslnl 6nleyicive etkisini ortadan kaldlncl slnlllamalar, o hak v€
özgürlüğün özone dokunur niteliktedir (AYM, E: 1962/208, K: 196111/ K.T.: 4.01,ı963,
AYMKD, s: ı, s.74).