Page 139 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

doğurabileceğiveya uygulamada belirebilecek olast olumluzluklarü önleyebilme kayglslyla ay,
nntlı düzenlemeler 6ngörülmüştür.
Taslağl hazırlayanlar 5lnlİlamalarln anayasanln sözüne ve ruhuna, demokratik ioplum düzeni-
nin gereklerin€ aykln olamayacağtnl öngörmektedirler. Oysa, taslağln kendisinde anayasadan
öte, özqürlüklerin ve haklarln sözüne ve ruhuna ayklnllk bulunmaktadlr, 0İn€ğin, yakalama
karannln yeİine g€tirilmesi halind€ bal€ "silah kullanma kanunen zorunlu hale" getirilmiştir.
(Mevcut anayasada bile, "5ilah kullanılmaslna kanunun cevaz verdiği 20runlu durumlarda"
deniyor; aynl şey mj?) Bu düzenleme yaşam öz9ürlüğünü sözü Ve ruhuyla oİtadan kaldlrrnlyor
mU? Örneğin, düşünc€yi ifade ö29ürlüğü düşmanllk, kin ve n€lr€t "savunucultJğunun" önlen-
mesi amaclyla slnürlandlrllmlştlİ. Bu 5lnırlama, düşünceyi ifade özqürlüğünün sözünü ve ruhu,
nu koruyor mrı? 0rn€ğin, bilim özgürlüğü bile, üstelik aynl geİekçeyle de slnlrlandlnlmlştlr.
8u nasll bjlim öz9ürlüğüdür? Örnekler arllılabilir.

Taslağ. hazlİlayanlar slnlrlamalann demokratik toplumun geİeklerine ayklİı olamayacağlnl
beli(mektedirler; oysa, taslak devlet biçimi olarak d€mokrasiyi değil cumhuriyeti öngörmi]ş,
tü.. Devlet biçimi olarak b€nimscnmeyen d€mokrasj, devlet biçimi olarak b€nims€nen cumhu-
riyetın dayandlğl temet jlkelerden sadece bjridır, yani bir referans noktasld]r, Demokrasi dev-
let biçimi değilse, ilke olarak belirtilen demokrasi nedir? Demokratik toplumufl gerekleri de,
devlet biçimi olarak demokrasiyi benimsemi§ biİ toplumun g€rekleri olmamaktadlr. Demokra-
tik toplumun ger€kleri ile devlet biçimi olarak clmhuriyetj benimsemiş toplumun 9erekleri
arasında çelişki, çatlşma belirirse, hangiri üstün tutulacaktlr? "Demokratik toplumun gerek-
leri" ifadesi, sözü V€ ruhuyla özgürlüklerimize ve haklanmlza güvence 5ağlayabilecek midiİ?

Taslağl ha2lrlayanlann avrırpa insan Haklarl sözleşmesi'ni €5a5 aldlklarl söylenmekt€dir.
Doğrudul. ıJe var ki, sozleşm€ yaklaşlk altrrlş yll onces:nin ürünüdür ve i!'nci Dunya sava-
şl'nln ardlndan yaşanan soğuk savaş ko§ullarlnda hazlrlanmıştlr, sosyalist devletlerin (özellik-
le sscB) eİonomik ve sosyal haklaİa ağlrllk verip, bireys€l öıgürlükleri "burjuva özgürlükle-
ri" diye hiçe saydlklan bir dönemd€, AiHs AVrupa devletlerinin soğuk savaş ortamlnda kul-
landlğl ideoloji( b,r propaganda aracl olarak ongorulmuştür, Ust€liı, Sözleşme Avrupa Kon.
s.yi kurırcu devletlerjnin kaİşlllklı tavizler Vererek gerçekleştildikleri bir uzlaşma metnidirj
klasik bireysel ö29ürlükleri Ve haklan temel özgürlükler Ve haklar olarak ilan eder, sonra bun-
larl ongörduğü gerekçele/l€ devl€tl€İ;. sln,rlamaslna blraılr. AiHs Avrlpa insan Haklarl Ko.
misyonu'nun ve l\rahkemesi'nin, özellikle 1980'lerden sonraki içtihatlanyla özgünükl€İ ala-
.lnda anlam taıanmlştlr. yenianayasa taslağlnda bu lçtlhatla.4 izl bulunmamaktadlr. uste-
lik, altmış yll içinde ortaya çıkmış. bir klsmlna Tüıkıye'nin de taraf oıduğu sözleşmel€r, muka-
yeseli hukuktaki içtihatlar, ö2gürlükler ve haklar konusunda qeljştjrilmiş zengin düşünce
ak]mlarl dünyasl varken, onlan yok sayarak altmlş yıl öncesinin çoktan aşllmlş kuru metnin-
den med€t ummak.,.
sonuç olarak, yeni anayasa taslağl bir toplum tasanml ürünüdür; birleri cendere içinde tutan
bir topl!m tasanml. Ben, haklar rejiminin hukıJki/ toplumsal/ siyasal zeminde güvencesjni bir
başıa toplum ta5arımlnda aramaya Ve bulmaya çallştlm.