Page 142 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

2001 anayasa değişikliklerindan en önemlisi, genel slnlrlama hükmü olan 13. madde içeriğine
yönelik olanldlİ. 8u hüküm genel sınlrlama hükmü yerine bif güvence hükmüne dönüştürül-
mEştür, 196] Anayasan'nda yer aılp 1982'de bulıJnmayan ''hakkın öıüne dokunı]lamayaca_
ğl" gövencesi madd€ iç€.iğinde y€r almlşülr. Yin€ AiHM'nin kararlanndd çol(a kulla.dlğl
1\ölçülülük
iıkesi'/ de biİ qüvence 6lçüsü olarak madded€ yerini almlştlr. Bununla biİlikte ön,
ceki halinde nadd€de yer alan genel slnlrlama nedenler;rıin bğyük bir bölümü, hak ve öz9üİ
lüklerin düzenlendiği ilgili maddelere yerleştirılmiştir.

ı96l Anayasasl'nda Var olan ''insan haklarlna dayall'' ifadesine ı4. madd€d€ yapılan değişik-
likle tekrar yer veİilmiştir. 1982 Anayasasl'nda 2. maddede .'insan haklanna dayanan// yeri_
ne "insan haklallna saygılı'/ ıbaresJnin kullanılmlş olması, insan haklarlna yaklaşlmdaki geri-
lemeyi göst€İir niteliktedir. 14. maddede yapllan deği§ikıikle ya5aklama nedenleri bir miktar
elenmiştir. Örneğin, "sosyal bir slnlfln diğeİ sosyal 5rnlflar üz€rinde egem€nliğini sağlanak''
amacl ar!k bir yasaklama nedeni değildir. ı4. maddedekı bir dığer değişiklik, '.faaliyet'' söz-
cüğünün eklenmesıdir. 8öylece maddede gösterilen yasaklama nedenlerini amaçlamak yeterli
sayllmayacaİ/ bu yönlü faaliyette bulırnmak aranacaktlr. Ayrlca/ anayasada yer alan hak ve
ö2gürlükl€İin, yine bu hak ve öz9ürlükl€ri yok etmek amaclyla ku||ant|amayacağ| ydnündeki
yasağln öznesi bireylerle slnirlı tutulmamlş, devlet de özne lGpsamlna allnmıştlr, 8u yolla,
AiHs'deki ı4. madd€ içerjğine benzer içerjğe sahip olan l7. maddeyle koşutluk sağlanmaya
çall§llmlştlİ.

Hak ve öz9ürlüklelin olağanü9tü- hallerde asklya allnmasınl düzen]eyen 15, maddede ise
2004'te değişikliğe 9idilerek ''ölüm cezalannln infazl'' ibaresi madde metninden
çlkanIm]ştır,
sonuç olarak, 20ol ve 2004 anayasa değişiklikleri ı982 Anayasasl'nln Avrupa ltaİdartlan_
na yükseltilmesi amaclyla yapllmlş, bıJ değişiklikleri yaşama geçirebilmek için bir dizi uyum
yasasl çıkanlmış/ ancak yeni haliyle anayasa ne metin olarak hedeflen€n çizgiye qetirilebilmiş
ne de lyum yasaları ile değiştirildiği İadarlyla yaşama q€çırilebilmiştir, Bı] 5onuç, AB
çerçe,
vesinde oluşturülan Türkiy€ için ilerleme raporlannda da açıkça orüya konmuştğr.
Anayasa değişikliği yine gündemdeki konudur. 8ireyin özgürlükl€rini esas alan, toplumsal
ço_
ğulculuğu yansltan, devlet otoritesjni gerileten, devl€ti 5lnlrlayan/ hukuı devleti ilkesini ger
çekl€ştirmek amaclyla devlet erklerini dengeleyen biİ anayasa amaç olmalldlr.

Güçl€İ ayrlllğl noktaslnda, yasama_yürtitm€ ıç içeliği parlamenter r€jim kapsamlnda kabul
edilebilir olmakla birlikte, ya19l bağimrzlüğl Vazgeçilmezdir. Demokİa§inin oimazsa olmaz
koşıJllanndan yargl bağlmsızlığl anayasada tam olarak sağlanmak 20rundadlr.

siyasj iktidar, devlete bağll bürokratik kanallar ya da kurumlar yerine sjvil inisiyatiflerle, hak
Ve öz9ürlüklerin €tkin kullarılm1 eşliğinde oluşan odaİlarla kuşatılmall, dengelenmelidir. 8u
da yine hak ve ö2qürlük alanlannl. tam oIarak açılmaslyla olanaklldlr.
Hak v€ özgüllükler baklmlndan, slnlİlama nedenlerini asgari düzeyde ve nesnel bir şekilde be
ljrl€yerek güvenc€ ölçütlerine genişçe yer Vermek, demokratık bir anayasa için ideal olandlr.
slnırlama nedenleri olarak karşlml2a çlkan başllca kavramlar kamu düzenj, milli qüven|iİ,
başkaiannın hak ve özgüllİklari şeklinde sıralanabilir, Bu slnlrlama nedenleri, uluslaraİas
tıo