Page 114 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

ediyor, ecnebiler taraflndan tesi5 edilniş olan müessesatta çallşan rumu/ ermeniyi (5ic) çl-
karmaya çalişlyoİ. Biz blnlaİ İumdur ermenidir diye çıkarmak istediğimiz vakit bize hayür
Mecıisinızden çlkan kanun mucibince bunlar Tülktür d€rlerse ne cevap Vereceksini2? Tabi],
y€t kelimesi zihanlelde m€vcut ve kalplerde mevcut bulunan bu emeli iuale etmeğe kifayet
etme2. Lafzen bi2 bir tefsir bulabiliriz, [raddeye tefsir ile 9€çilebiliİ, fakat bir hakikat Var_
dlr. 0nlar Türk olama2lar.16
Gerekçe açlktlr: Ülkenin gayİimüslimlerini (hakiki) Türk olaraİ görmenin imkanl yoktur, 8u
durumda, Türklüğü, gayrimüslimlikle olan bu mesafeyi de kaylt altlna aiabilecek bir bıçimde
tanlmlamaktan başİa yol görünmemekt€dir, Nitekim Mecli5, Türklükle gaylimüslimlik arasln_
daki bu geçi9sizliği telaffuz eden jfadeyi bulmakla gecikmedi. Hamdullah Suphi Bey'in, aynen
kabul edjlip a,üayasa maddesi olarak yasalaşan ön€risine göre, .'Tİrkiye ahalisine din ve lrk
Iarkl o|makslın valan.hşlük itiba ylaIarlk lllak olunur'' {vurgu eklenmiştiİ).
Artik şıJrası açlkİr: 88, madd€deki bu fazlalik hiç de boşuna d€ğildi. Aksine, bu fazlalık MEc-

lis'in vatandaşllk olarak Türklükten başka bil Tüİklük mefhumuna daha sahip olmaslyla ve
dahasl, bu ikanci ve sahici Türklük fiırind€n vaugeçmek ist€meyi§iyle ilgjlıydi. oolaylslyla, 88.
madde, siyasi birliğe dayalı bir Tülklük fikrine işaret edel göründüğü yerd€, bundan başka,
daha saha€i bjr Türklüğü göstermeİten de geri kalmıyordu. Diğeİ bir deyişle, 88. Madde, tek
bir ifadeyle/ jki farklı Türklİk fikrini anayasal hüküm haıine getiİmişti. ııiç jtiplıesiz
laffuz €dip diğerini iPret ederek. uıriii te_

88. maddenin yakln okumaslnln oİüya İoymuş olduğ! anlk fazlasıyla açlktlr: Türklük yasa
nazannda herke.in olabileceği bir durum değildi, Bu durumda Türklüğı ie receı.na irme ıten
başka yol yoktu. Nit€kim yapllan da bl] oltİu. Yasa, Türklüğü.'yuntaşlık_olarak
Türklük'' Ve
'\yurttaşllktan fa2la bir dırrum olaİak Türklük/'ştİlinde dere€elendj;di. Cumhuriyet açın-
dan, başlndan beri '.Türkler'' v€ '.Kanun_ Esasi Türkleri'' Vardl. Kanun_| Esasi Türkle;inin
kim|er o|duğu ma|um: Yukaİlda aktaİllan ayrlmcı yurttaşlık pratikl€İ'ne maruz kalanlarj yanl
ülkenin gaylimüsliİn sakinleİi,

Mecli5ın Türkll]ğü nasll tefsir etmiş oldırğuna dair bütün bu izahat bah'ett]ğim ikinci asime!
rinin neı€den kaynaklandığını gö§termeltedir.
Ullenin Sünni-Tü.k
"',n"r""j".,",";';i,;;;-
nın aynmcl yurttaşllk pratjklerine, başka bir klsmlnlnsa asimilasyoni5t yuİttaşllk pratiklerine
maruz ıalmasının sebebi 88. maddede hayat b!lan kararslz Tİrklüİ fik;ıdir. Vatanaaşııı oıa_
rak İürklük Anadolu'nuİ bütün meskü.ülanna açlkken, vatandaşllktan faz|a bı, o,,r. riirı_
lük.gayrimİslim olmayan sakinlere açlk oldu. Anadolu'nun bıJ tijrden nkinleİınin'ura"r.i'i_
melerinin önü hep açlİ tutuldu. i/it€kim Anadolı]nun Müslim Türk olmayan sakinleride k;ndi_
çlkamadl. Mühim saylda T;rk olmr*
lerind€n bekleneni .n azlndan tümden boşa
'rrn'.|'.
Öt! yandan, belirttiğim üzer€/ ı96ı Anaya§asl dnceki anayasanın Türklüğü tarjf €den 88,
naddesini değiştirdj ve Türklük ve ''Vatandaşl]k hiba"yıa lırııtit" aynm,nı'ortaıan *aıa tı.
8u dorü]mda, Türklüı ve vatandaşllı araslnda bir açlnln kahadlğınl v€ dolaylslyla en azlndan
ayrlmcl yurttaşllk pratiklerı için bir zemin kalmadlğlnl söyIen€k mümıün m;dt.' s"rrr,.,

ı6 GdıÜburiİ [ s..g'i, ,ğ ! 437,
ıu