Page 113 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

i§aĞt €trnektedir. Ancak bu yakln okumayı gerçakleştirmek için önce karylaştlrmall bir oku-
ma.ln dest€ğini almak, 1924 Anayasasl'nln Türllüğü işar.tl€yen 88, maddesini, bu anayasayl
öncel€yen ve takip eden anayasalafdaki muadil madd€lerle karşllaştlrmak gerekiyor,
1924 Anayasasl'nln neredeys€ aynen benimsediğj 1876 Anayasasl'nln ilgili (8,) maddesi şöy,
leydi: "Devlet,i osmaniye tabiyetind€ bulunan sfradln €ümıesin€ herhangi din ve mezh€pten
olur is. olsıJn bila istisna osinanh tabir olunur."l2 ı961 Anayasası daha da sad€ydi, Yürür,
lüktlki ı982 Anayasasl'nln 66. maddesince de aynen tekraİ edilen 54, maddeye göre "Türk
devletine Vatandaşllk bağl ile bağll olan herkes Türktür,"13
Anaya9lann bu kalşlIaştlrmall okumasü, 1924 Anayasasl'nl diğer üç anayasadan farkll kl|an
birfaılalığai§aretetmektedir.88,maddedeyerbulan'\atanda$lkitjbanyla,,kayd1,1924
anayasa.,inda tuhat ail' fazlallğln olduğunu göstermektedir, ı876, l961 ve ı982 anayasala-
rlnd; olmaylp da r924 Anayasasl'nda yer büJlan "vatandaşllk jtibarlyla" ibaresinin, bu faıla-
Türk,
lığın, ceva;lanması gerekefl bir soruya işaret ettiği açık, soru şu: Dğvlei için "vatandaş
ıerden" gayn "qerçek ıırkler" mi vardl? Bu mohim sorunun cevabınl ı924 Anayasasl'nl 96,
rüşan Mecljs Genel Kurulu'nun tutanakla nda anmak qerekiyor,

Tutanaklarınilkeldengösterdiğişudur:88.maddeninMecli5GenelKı]rulu,na9eldiğibiçimle

""r"*'"ş.,ş biçjmi ;raslnda ciaol tir tar* vardlr, Anayasa Komisyonu'nca Meclis Genel
tarif edilmekteydi: "Türkiye ahalisine din v€ lrk far-
*ri,rn"i",ir''* ,o"ıta Türklük şöyle
ı,-"ı."ır,r," Türk lilak olunur."ıa Komisyon metninin de gösterdiği üzele,88, maddenin
oiçi.i"o. ıayda değğr bir arı,& bir fazla'kVardlr: [/leclj5 Anayasa Komisyonu
"""v"J"ş.ş itibarıyla" kaydı yoktur, Peki, bu farlallk nasll olı]p da anayasal bir
i'r"i"na"şı,r
t"ır]ıino"
kaylt halini almlştlr?
Görİnen o ki, Genel Kurı]l'a "Türıiye ahalisine din ve lrk farkl olmakslzln Türk ltlal olunuJ"
Meclis Genel Kurulu,nda ciddi bir hoınuısuzluğa sebep olmuştur. once_
"ii"J.,*",."", ryorsao ırebusL Ahmet Hamd' Bey, Tı]rkiye ahalis:nin tümünun Tü,k lelakki
iitı. ao.oı
r'r", maddenin "Türkiye ahalisinden olup Tüİk harslnl kabğl edenler€
"ir".-* ".'r,e düzeltilm€sini istemiştir.I5 Ahmet Hamdi 8ey,in tercüman,oldüğu
iırı ıtıa* oıunur, şııinde
.i yurttaşllkla edinilebilir bir statü olarak görm€ye razl değildir,
i.""' *r.'o*' görüşmenin devamlnda, dönemin Türkçülük cereyanlnln önde gelenhrinden
",,'"ini,r, '*u., '*klüğü
i".ir'on ,uz allr ve maddenin d€ğiştirilm€si g€rektiğini savunur, Hamdullah
'*n'-r., ön€ sürdüğü ger€kçe manidardlr:
suphi'nin d€ğişiklik için
[8]İtün 9iya6i hıjdutlanml7 dahilinde ya9yanlala Türk un*nl"i *T" ,l'1|,_':]:.::
.."ı oı"olİr. rr*u, so.İyorsı,nuz li, çok muşkÜl b'r mÜcadel€nin içinden çlktlk v€ hlçOrİl-
ı,"ii'r'ı" .*uoa.nin tamam olduğuna dair birş€y taşımıyoru2, Diyoruz ki: Devletin,
',
irr*J. ir.nrrv"''"' tsbaasl tamamlyla Türktür, Bir tarattan da hükümet mücadele

12 K]]iv.Görobüynk,ağ.,, 44,
ı] (ili v. Görübüyük, ao.,5.1s3,
ı4 Gö:ühuyik€ s.zıin, ,9,, ,, 4J6,
15 6öıobür.k v. §.,gii,,q.l,4]