Page 305 - 2018-2021 Çalışma Raporu

İnsan Hakları Evrensel Bildirisi 21. Madde, 16 Aralık 1966 tarihinde kabul edilen Bir-
leşmiş Milletler Medenî ve Siyasî Haklar Sözleşmesi 25. Madde ve AİHS Ek 1 Nolu
Protokulün 3. Maddesi herkesin adil, demokratik ve dürüst seçimler aracılığı ile ülke
yönetimine katılma hakkından bahsetmiştir. Hatta öyleki seçme ve seçilme hakkına
AİHS içindeki tek siyasi hak olarak yer verilmiştir.
Anayasa’ nın Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakları başlıklı 67. Mad-
desi’ nde “Vatandaşlar, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve
bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına
katılma hakkına sahiptir.” Denilmiştir. 02/05/1961 tarihinde Resmi Gazete’ de yayın-
lanarak yürürlüğe giren 298 Sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri Ve Seçmen Kütükleri
Hakkında Kanun seçim mevzuatının temel kanunudur. 298 Sy Kanun’ un 1. Madde-
sinde “Özel kanunlarına göre yapılacak Cumhurbaşkanı, milletvekili, il genel meclisi
üyeliği, belediye başkanlığı, belediye meclisi üyeliği, muhtarlık, ihtiyar meclisi üyeliği,
ihtiyar heyeti üyeliği seçimlerinde ve Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların halk
oyuna sunulmasında bu Kanun hükümleri uygulanır.” Denilmiştir.

Anayasa’ nın 127. Maddesi’ nde “Mahalli idarelerin seçilmiş organlarının, organlık sı-
fatını kazanmalarına ilişkin itirazların çözümü ve kaybetmeleri, konusundaki denetim
yargı yolu ile olur. Ancak, görevleri ile ilgili bir suç sebebi ile hakkında soruşturma veya
kovuşturma açılan mahalli idare organları veya bu organların üyelerini, İçişleri Bakanı,
geçiçi bir tedbir olarak, kesin hükme kadar uzaklaştırabilir.” Denilmiştir.
Yine 13/07/2005 tarihinde Resmi Gazete’ de yayınlanarak yürürlüğe giren 5393 Sayı-
lı Belediye Kanunu’ nun Belediye başkanlığının boşalması hâlinde yapılacak işlemler
başlıklı 45. Maddesinde; “Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması duru-
munda, vali tarafından belediye meclisinin on gün içinde toplanması sağlanır. Meclis,
birinci başkan vekilinin, onun bulunmaması durumunda ikinci başkan vekilinin, onun
da bulunmaması durumunda en yaşlı üyenin başkanlığında toplanarak; a) Belediye baş-
kanlığının boşalması veya seçim dönemini aşacak biçimde kamu hizmetinden yasak-
lanma cezasının verilmiş olması durumunda bir başkan, b) Başkanın görevden uzak-
laştırılması, tutuklanması veya seçim dönemini aşmayacak biçimde kamu hizmetinden
yasaklama cezası alması durumunda bir başkan vekili, Seçer.

(Ek fıkra: 15/8/2016-KHK-674/38 md.; Aynen Kabul: 10/11/2016-6758/34 md.) Ancak,
belediye başkanı veya başkan vekili ya da meclis üyesinin terör veya terör örgütlerine
yardım ve yataklık suçları sebebiyle görevden uzaklaştırılması veya tutuklanması ya
da kamu hizmetinden yasaklanması veya başkanlık sıfatı veya meclis üyeliğinin sona
ermesi hallerinde 46 ncı maddedeki makamlarca belediye başkanı veya başkan vekili ya
da meclis üyesi görevlendirilir. Görevlendirilecek kişinin seçilme yeterliğine sahip ol-
ması şarttır. Görevden uzaklaştırılan veya tutuklanan belediye meclisi üyesinin istifa et-
mesi halinde de bu fıkra hükümleri uygulanır. Bu fıkra gereğince belediye başkanı veya
başkan vekili görevlendirilen belediyelerde bütçe ve muhasebe iş ve işlemleri valilik
onayı ile defterdarlığa veya mal müdürlüğüne gördürülebilir. Bu belediyelerde belediye
meclisi, başkanın çağrısı olmadıkça toplanamaz. Meclisin, encümenin ve komisyonla-
rın görev ve yetkileri 31 inci maddede belirtilen encümen üyeleri tarafından yürütülür.
304