Page 309 - 2018-2021 Çalışma Raporu

-Toplantı veya gösterinin, trafiği engellemesi yahut belirli ölçüde karışıklığa yol açma-
sı, sınırlandırılmasına gerekçe olamaz.

- Toplantı ve gösteri şekil olarak sınırlandırılmamıştır. Miting, yürüyüş, oturma eylemi,
işgal, insan zinciri, vb. çok çeşitli şekillerde yapılabilir.
- Mekan sınırı yoktur. Gösteriyi düzenleyenler, eylemlerinin etkili olması için gösteri
yerini belirleme özgürlüğüne de sahiptir.

- Gösteriye katılanların bir kısmının şiddete başvurmuş olması yahut şiddet çağrısı yap-
ması gösterinin bütününü yasaya aykırı hale getirmediği gibi, şiddete katılmamış olan
göstericilerin cezalandırılmasının gerekçesi de olamaz.

3-Seçme ve Seçilme Hakkı Bakımından

Serbest ve demokratik seçim hakkı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (“Sözleşme”)
Ek 1 No.lu Protokol’ün 3. maddesi ile güvence altına alınmaktadır. Avrupa’da serbest
seçim hakkının korunması büyük önem arz etmektedir; zira söz konusu hak Mahkeme
için “gerçekten demokratik siyasal bir rejimin temel ilkelerinden biridir”. Mahkeme
“aktif” ve “pasif” seçim hakkı, yani seçime oy kullanarak katılma hakkı ile seçimlerde
aday olma hakkı arasında ayrıma gitmektedir. Nitekim AİHS Ek 1 Nolu Protokulün 3.
Maddesinde “Yüksek sözleşen Taraflar yasama organının seçiminde halkın, kanaatinin
özgürce açıklanmasını sağlayacak koşullar içinde, makûl aralıklarla, gizli oyla serbest
seçimler yapmayı taahhüt ederler.” Denilmiştir.

Sözleşmenin “Serbest seçim hakkı” nı düzenleyen bu maddesi, İnsan Hakları Avrupa
Mahkemesi tarafından ilk kez Mathieu Mohin ve Clerfayt Belçika’ ya karşı davasında
yorumlanmış, oy hakkının ölçütleri bu kararda belirlenmiş ve İHAM daha sonra baktı-
ğı davalarda esas olarak bu karara göndermede bulunmuştur. Mahkeme kararda şöyle
demektedir: “Sözleşme’nin Başlangıç’ına göre, temel insan hakları ve özgürlükleri en
iyi şekilde, ‘etkili bir siyasal demokrasi’ tarafından korunabilir. Birinci Protokolün 3.
maddesi, demokrasinin karakteristik bir prensibini içerdiğinden, bu madde Sözleşme
sisteminde birincil bir öneme sahiptir.” Diyerek etkili siyasal demokrasi kavramını tar-
tışmıştır.
Ek 1 Nolu Protokol’ ün 3 maddesi, Sözleşme sisteminde vatandaşlar lehine tanınmış tek
siyasi hak olma özelliğine sahiptir. Bu güvence, temel hakların korunması ile demokrasi
arasındaki sıkı ilişkinin açık bir örneği olarak büyük öneme sahiptir. Böylelikle Söz-
leşme’nin Başlangıç’ında zikredilen demokrasi ile de doğrudan bir bağlantı kurulmuş
olmaktadır.
Birleşmiş Milletler Genel Kurulunca 10 Aralık 1948 tarihinde kabul edilen İnsan Hak-
ları Evrensel Bildirisi’nin 21. Maddesinde; “Herkes, doğrudan ya da özgürce seçilmiş
temsilcileri aracılığı ile ülkesinin yönetimine katılma hakkına sahiptir. Herkes, ülkesi-
nin kamu hizmetlerine eşit olarak girme hakkına sahiptir. Halkın iradesi kamu otorite-
sinin temelidir; bu irade gizli ya da serbestliği sağlayacak benzeri yöntemlerle genel ve
eşit oy ilkesine uyularak yapılacak olan dönemsel ve dürüst seçimlerle belirir.” Denil-

308