Page 75 - Menfi Tespit

İCRA TAKİBİNDEN ÖNCE AÇILAN «OLUMSUZ (MENFİ) TESPİT DAVASI»NA AİT…
-kiĢisel def‟ilere dayanılarak- olumsuz tespit davası açılabilir. Ancak,
bu tür davalarda önce “lehdara verilen senetlerin karşılıksız oldu-
ğu»nun -kesin delillerle- ispat edilmesi sonra da “davalı-hâmilin kö-
tüniyetli olduğu”nun -her türlü kanıtla- kanıtlanması gerektiğinden 430 ,
davacı-borçlu elindeki kesin (yazılı) delillerle, dava konusu senedin
karĢılıksız olduğunu (ve bu nedenle, lehdara karĢı borçlu olmadığını)
kanıtlayabiliyorsa -örneğin; dava konusu senedin hatır senedi olduğu
ya da bedelinin ödendiği ya da senet karĢılığı malların gönderilmedi-
ğini ya da ayıplı olduğunu vb. alacaklı lehdardan aldığı bir makbuzla,
belgeyle kanıtlayabiliyorsa ya da dava konusu senedin kumar veya
bahis borcu olduğuna ya da ahlâka, âdaba aykırı bir amaç taĢıdığını
tanıklarla kanıtlayabilecek durumdaysa- sadece hâmil hakkında
olumsuz tespit davası açmakla yetinilebilir. Buna karĢın, davacı-borçlu,
dava konusu senedin karĢılıksız olduğunu lehdarın ticari defterlerine
dayanarak ispat etmek istiyorsa, yani kendi olanakları ile iddiasını ispat
edebilecek durumda değilse, o zaman olumsuz tespit davasını hem
lehdar ve hem de hâmil hakkında açması daha isabetli olur...

Buraya kadar belirttiğimiz hususlar, lehdar kısmı boĢ olarak dü-
zenlenen kambiyo senedini verildiği kimseden alarak kendi ismini
lehtar yerine yazan kiĢi aleyhine açılacak olan olumsuz tespit davala-
rında 431 432 da aynen geçerlidir. Yani bu tür senetler hakkında açılan

olumsuz tespit davalarında da, davacı - borçlunun (keĢidecinin) ö n c e
“senedin karşılıksız olduğunu” senedin ilk olarak -lehtar kısmı yazıl-
mamıĢ biçimde- verildiği kiĢiye karĢı -kesin delillerle- ispat edilmesi
s o n r a da, “senedin lehtar kısmına kendi adını yazmış olan hâmilin
kötüniyetli olduğu”nun -her türlü kanıtla- ispat edilmesi gerekir. 433
Alacaklının, alacağını baĢkasına devretmiĢ (ciro etmiĢ) olup ol-
mamasına göre, olumsuz tespit davasının kendisine karĢı açılabileceği
kiĢiler de değiĢir. Uygulamada çok önem taĢıyan bu konuyu, alacağın
niteliğine ve alacağın devir Ģekline göre ayrı ayrı incelemek yararlı
olur:
A- Eğer alacak, kambiyo senedine bağlanmıĢ bir alacak ise ve
alacaklısı tarafından baĢkasına ciro edilmiĢse, borçlu bu senetten dolayı
«hiç» ya da «ileri sürüldüğü (istendiği) kadar» borcu bulunmadığını
tespit ettirmek için açacağı olumsuz tespit davasında, «davalı» olarak

430 Bknz: 19. HD. 4.12.2013 T. 14773/19286; 5.10.2011 T. 1423/11961; 24.6.2008
T. 11751/6986 (www.e-uyar.com)
431 Bknz: 11. HD. 28.12.1982 T. 5675/5730 (www.e-uyar.com)
432 Bknz: 11. HD. 19.6.1990 T. 157/4890 (www.e-uyar.com)
433 Bknz: 11. HD. 1.4.1991 T. 878/2337 (www.e-uyar.com)

75