Page 195 - Menfi Tespit

İCRA TAKİBİNDEN SONRA AÇILAN «OLUMSUZ (MENFİ) TESPİT DAVASI»NA AİT…
-«Emniyet görevlilerince zor kullanılarak düzenletildiği ileri sü-
rülen senetlere ilişkin iptal davasının „senetlerin zorla imzalatıldığı
ileri sürülen yerde‟ de (HMK. mad. 16) açılabileceğini» 223
-«Sahteliği ileri sürülen senette yer alan „yetki kaydı‟nın, senedin
sahte olmadığının anlaşılması halinde geçerli olacağını» 224
-«Tarafların, olumsuz tespit davasını görecek mahkeme konu-
sunda „yetki sözleşmesi‟ yapabileceklerini» 225
belirtmiĢken, kimi içtihatlarında bu tür uyuĢmazlıkları temyizen
incelemeye baĢlamıĢ olan Yargıtay 19. Hukuk Dairesi “ĠĠK. mad.
72/VIII hükmünün „özel‟ ve „mutlak yetki‟ kuralı olduğunu, olumsuz
tespit (ve geri alma) davalarının mutlaka „icra takibinin yapıldığı yer-
de‟ veya „davalının ikametgahının bulunduğu yerde‟ açılabileceğini, bu
yerler dıĢında „yetki sözleĢmesinde belirtilen yerde‟, „haksız fiilin ya-
pıldığı yerde‟ -‟hata‟, „hile‟ ve „ikrah‟ın, „sahtelik‟in yapıldığı yerde-
açılamayacağı gibi, yetkili mahkemenin HMK. 10‟a, TBK. 89‟e göre
de belirlenemeyeceğini” -kanımızca hatalı olarak- belirtmiĢtir. 226
ĠĠK. mad. 72/VIII‟de öngörülen yetki kuralı kamu düzeninden
değildir. Bu nedenle, mahkeme kendiliğinden yetkili olup olmadığını
araĢtırıp yetkisizlik kararı veremeyeceği gibi, 227 kanımızca taraflar da
“yetki sözleĢmesi” yaparak, yasada öngörülen yetkili mahkemeler dı-
Ģında, baĢka bir yer mahkemesini de yetkili kılabilirler. 228 U y g u l a-
m a d a çok sık görüldüğü gibi, borçlu “borçlu olmadığını iddia ettiği”
dava konusu senette yetkili mahkeme olarak öngörülen yerde olumsuz
tespit davası açabilir. Yüksek mahkemenin önceki içtihatlarındaki -ve
Yargıtay 19. Hukuk Dairesinin sonraki içtihatlarının karĢı oy yazıla-
rındaki- görüĢ kanımızca daha isabetlidir…
Hemen belirtelim ki 6100 sayılı yeni HMK. yetki sözleĢmeleri
hususunda eski kanundaki sistemden ayrılarak “sadece tacirler veya
kamu tüzel kişilerinin aralarında doğmuş veya doğabilecek uyuşmaz-

223 Bknz: 11. HD. 15.9.1981 T. 3550/3732 (www.e-uyar.com)
224 Bknz: HGK. 27.10.1978 T. 11-453/883; 11. HD. 15.2.1977 T. 435/619 (www.
e-uyar.com)
225 Bknz: 11. HD. 4.4.1974 T. 1307/1158 (www.e-uyar.com)
226 Bknz. 19. HD. 4.3.2004 T. 2227/2165; 24.12.2003 T. 587/13257; 16.10.2003 T.
8273/10009 vb. (www.e-uyar.com)
227 Bknz: 19. HD. 25.11.2005 T. 9308/11621; 11. HD. 16.6.1983 T. 2970/3141
(www.e-uyar.com)
228 KURU, B. El Kitabı, s:366 – KURU, B. Menfi Tespit Davası ve Ġstirdat Davası,
s:70 – MUġUL, T. age. s: 166 – TÜRK, A. age. s: 229 – KURU, B./ARSLAN,
R./YILMAZ, E. age. s: 219, dipn.7

195