Page 135 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

Milaetler Kurü]cu Antaaşmayı uygulanm" diyor, "103. Maddesi onu öng6rüİ
diyor. Türkiye bırnu yapmlyol. Daha çok bir ve ikinci madde pa.antez içinde
belirtilmiş bundan ibalet bjİ beyandlr oeçelim ikinci beyana he. iki
..Türkiye
sözIeşmede nasll uyguIanacağlna İ]işkin yo.ıJm konusunda o da şu|
cumhuriyeti bu söz]eşmelerin hükümleıinin yalnlzca diPlomatik ilişkisi
bıJlunan taraf devletlere karşl ülygulanacağını beyan eder-" Bu bir Kıbrıs ve
Ermeni§tan beyanldlr asllna baktığ|nlz zaman. Türkiye'nin diplomatik iliŞkisi
olftayan jki devlet, bi.inden ya da diğeıinden gelecek bu sözleşmeden doğan
Türkiye'njn yükümlülüklerini kendi vatandaşlarına karşı uygtılamasl jddialan
karşlslnda bertaraf etmek için konulmuş bjr b€yandül. Her ikisinde de var.
Oçüncü ve sonuncu beyan ise .'Türkiye cumhurjyeti bu sözleşmelerin ancak
Türkiy€ cumhuriyetj'nin yasaI Ve idali di]zenjnin yürü.lükte o]duğu ülkesel
§l rlar itibariyle onay]anmlş bulunduğunu beyan eder'. Bu da he.haıde
tahmin etmişsinizdİ. Bir Klbrls beyanldlı Klb.ıs'taki Tü.k sjlahlı
Kuwet]eri'njn veya bir şekilde Türkiye'nin yetkjsjne tabi jlişkil€rin o.taya
koyduğu bn taklm eylemler Ve aşlemlerd€n doğacak ihla] iddialannın bıı
sözleşme bağlamında da değerlendiril€biımesjni önleyici bjl beyandlr, Klbns
beyanı. Daha önce de yapb. Tü.kiy€ bu tür beyanlarda da bulırndu. Bunlarün
bir kü§ml jtazla kalşl]aşb bir kl§ml karşılanmad. Bunlal ortak beyantar.
Türkiye'nin bu sözleşmelerj nasll yorumlayacağlna ilişkin çerçeveyi ;rtaya
koyuyoı Fakat her iki sözleşmeye koyduğu çekinceler bjrbir]erinden farklı.
_Ekonomik ve sosyalle başıaya]ım. Öyle §öylemiştim. Ekonomik Sosyal
Haklaİ sözleşm€si'ne koyduğu çekincesi Tü.kiye'nin şu: .Türkiye
cumhıJriyeti sözleşmesinin l3. maddesinin 3. ve 4- parc(I:afla hukımlerinj
Türkiye cumhuriyeti Anayasa$'nln 3. - l4. v€ 42. maddelelindeki hüküm]er
çerçevesinde uygulama hakklnı saklı tutar," Bu bir çekincedİ. 13. maddesi
ekonomik sosyal hakla. söz]eşmesjnin ki eğitjm hakküyla iıgilid'r. 3. ve 4.
parag.aflarsa şunla.a ilişkindir : 3. paragraf bi. aiıenin çocuğunu kendi
inanclna uygun dinj ve ahıaki eğitjmi ve.me hakkü sakı tutmaslnl öngörür
ve buna uygun okuİla.a göndermesi hakk|nü öngörüı 4. pa.agraf i§e ve bu
çerçevede 3. Paragraf devletin kamu otoıitesinjn §unmuş olduğu eğjtim
olanaklan dlşlnda okullara göndelmesini öngö.ür. 4. paragrafsa her rirev
veya ülel klşinln eğilm kurumlan kurabilme hakklnl öngöüür. Buradakj
t€mel €ndişe kaynağl Tülkiye'deki laiklik ve tevhidi-tedri§ai uygulamasıalı
Genel Kıjrmay'ın bu konudaki aç|klamaıan meclis tutanakların; yanşmış.
15. maddenin de buna dahil edilmesiydi. Fakat ]5. madde b;na dahll
edilm€miş. t5, madde ise kültüre] hayata kablıml öngörüyoı Dolayslyıa 13.
maddenin 3. ve 4. paraglaflaül Iüİkiye'dekj laikllk tdrhşmalar, ıigıu-,nau
lslamclhk €ndiş€sl hazllllk sülecinde l5. mdddenin ,leli sürülmesi i;e büyük
ölçüde bir kültü.el hayat, etnik kimlik ve buna bağİ kültüreİ büyük ö]ç;de
Kürt sorunuyla bağlantlll değerlendirilebilecek bir tartlşma sorunu oıarak

129