Page 136 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

gündeme geldi. Fakat 15. madde dahil edjImedi çekinceye ama diğeri dahiI
edildi. l3. maddenin 3. ve 4. Paragraf!, Anaya§a'nün 3.,4, ve 42. madde]erini
biliyorsunuz; üç, jşte cumhuriyetin nitelikleri, 14, madde eşjtl'ktir, milletin ve
devletin bö!ünmez bütüntüğü, 42. madde ise €ğitim hakkıyla ilgilidir.
Dotayısıyla Eyle bir çekince ekonomik sosyal haklarla iIgi]i olarak ilk etaPta
ileri sürülmüştül ki buna b€nz€r bir çekinceyi çocuk hakla. s6zleşmesine
yönetik ileri sürmüştü. Çocuk Haklan sözIeşmesj'nin halen de yürürlükte olan
çekinceled 17.,29.-30. maddelerdil. 8urada da ana dil sorunu ve eğitim
hakkıyla ilgili oIarak çekinceler ileri sülü]müştüı Fakat Tü,kiye'nin bu
çekinceteri üç devletjn itjrarlyla karş|laştl. Yani kabul edi]medi. BU ülkeler
hlanda, Hoılanda ve Portekiz'dir. Bu ne anlama geliyor? Şu anlama geliyo,,
Yani çekincelerin §o.gulanabilirliği anlamına ge]iyof ama geçerliliğini
engelliyor mu? Hayır, engel]emiyoı. Şunu yaPabilirdi bu devletleı bunu da
yaPmadıIaı Çekinceye İtiraz etmekle bİlikte ara]arında bu sözleşmenin
yürürlüğe girme§ine de itjraz edebilir]er ve bu sözleşme aramüzda yok
hİkmünde diyebi]irlerdi. Bunu yapmadılar. Bunu yapmamalan nispeten daha
yumuşak bir tepkiyle karşüladlklarını ortaya koyar, antlaşma hlkuku
bağlamlnda, Benzeri bir uygulama belki bu sözIeşm€ açtsından da gündeme
gelebiliı Bunu s6ylemem size, Türkiye'nin g€çmiş P.atiğiyle bu sözleşm€
arasında kurulabilecek hem bireyse| devlet pratiği, hem ona kaışl ortaya
konan ulusIararası toPluluk pratiğ' ara§tnda bir bağ kurmak içindir, Ama o!ur,
olmaz bilemiyorum. Medenj Sjyasi HakIar sözleşmesine dönecek olursak, o

üç beyan tabii baŞtan okıJdum. Burada da geçerlj. Blradaki çekince yine bir
çekince var,27. madde yani azİnllk hakIanyla ilgili, Şöyle :"Türkiye
cumhuıiyeti sözleşmesinin 27. maddesini Türkiye cumhurjyeti Anayasa5lnln
ve 24 Temmuz 1923 tarih]i Lozan Banş Antlaşmasl ve eklerinin ilgili
hüküm|eıine ve usullerine göre uygulama hakkınl saklı lutaı" BUna yöneljk
de d€min Ekonomik Sosyal Hakla. sözleşmesi için 56zün€ ettiğim olası bir
tepki, hukuki bjr tePki gelebjIi.. Çünkü bunların sonunda bu tür çekjnce
düzen]emelerinin çekinceleri bu şekilde kaleme almanln ortaya koyduğı]
şudur: Ben bir uluslararas| antlaşmanın uygulanmaslnı iç hukuku bana
oncelik vererek durduruyor. Betli hükümIeri itibariyle, tümüyle değiL lç
hıjkuku üstünlük tanıyorum. o hükmüne ve doIayısıyla onu üryguluyorum,
Blrada önemli olan husu§ şu sizin jç hukukunuz bu sözleşmede öngörü]en
haktan oltadan kaldıncı bir nitelik taş|mlyorsa mes€le yok ama daha daraIhcı

bir niteIik taştyorsa o zaman çekinc€ o antlaşmadan doğan yükümlül'iklerin
durdurulmasü v€ antlaşmanın konu ve amaclnın solguIanmasl anlamlna
geliyo.. Biz bu Türkiye çekinceterinin ve beyanlannln diğer devletlerce na§ll
i..i,ı..""ug, ne zaman öğreneceğiz? Türkiye antlaşmaya taraf olduğunda
Türkiye bLı antlaşmalara talaf oldu mu? Hayır, henüz olmadı, 2000 y,ltnda
ngustos ayında İmzalan6. Fakat onay süreci başlamad,, onay sürecinj

l30