Page 138 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

uygulanmasıyla ilgi]j yaphkla.ını ve yaPamadık]arlnl ve niye yapamadlklannl
bir raPor halinde Bjrleşmiş Milletlere sunmak zolunda. llk vade uzadlğı ölçüde
Türkiye'nin bu konuda ulus]alalası topluma so.umluluğunu içeril bir .apor
sunma tarihi de uzuyor ve geriye bıraklllyoı Şimdi denebilir ki Avrupa lnsan
HakIa.ü szl€şmesi, ashna bakarsanlz bu s6zleşme]ere oranla çok daha güçlü
bir etki yaratıyo. çünkü bir yargl organl ka.ar veriyor, mahkeme karaı ve,iyor,
Sonuçta da uluslararası mahkemedir bu. Bir 6nceki otı]rumdaki konuşmacllar
da Avrupa lnsan Haklan Mahkemesi'nin uygulamalanna ılişkin değişik
uygulama biçimlerine ilişkin hahrlar§anE eleştireI bazl, biraz şaşkınIlk taşıyan
yorumIarda bulundular. Bu kaçlnllmazdır. Çünkü Avrı]pa lnsan Haklan
Mahkem€si'nin çok önemli uluslararas| Planda böyle bjr mahkemenin
oluşması çok önemlidir, Devletlerjn buna büyük 6lçüde uyması da önemlidi,
ama sonunda uluslararasl mahkemeler ve iç hukuktaki mahkemelerle ayn|
değildir. Büyük ölçüde siyasi organlardır. Bunır da göz önünde tutmamız
lazlm, tlyelerinin oradaki rolü ve işIevi, bağlmsüzlık ve tarafsüzlık çerçevesjnde
etbette yürümek zorundadlı onlar da hükümetl€,inin aday gösterdiği kişiler
taraflndan seçili.ler. Tüm ulusla.arası mahkemelerde hükümetl€r hiçbil
zam6n kendiIerine çok ayktn olacak şah§iyetleri aday gösterm€zler Bunu, şu
ya da bu yarglct kesinlikle gölge altünda bulundurmak için söylemiyorum,
Bunlar işin doğas|nda bulunduğıJ için söylüyolum, Oluslaralasl ceza
Mahk€meleri, 0Iuslararasü Ada!et Divant, insan haklarü ile ilgili mahkemelerin
hepsi budı]r. Bunun bjlincinde olarak hakkaniyete uygun bil faa]iyeti yerine
getirmeleri elbette ki önemlidj.. Bu durumda baktığınlz zaman Avlupa lnsan
Haklan Mahkemesi tabii ki önemIi. Bu sözleşmele,ıe zira medenj Ve siyasi
ekonomik sosyal haklarla böyle mahkemeI€ı oluştuluImuyor, sadece Medeni
s'yasi Haklar sözleşmesi'nin bünye§jnde, metninde bi, cenevre'de
faaliyetlerini yerine getiren veya New York'ta dönem§el olarak yedne getiren
biı insan Haklan Komjtesi (Human Rights community) oluşturulmasl
öngö.ülmüştı]r. 18 kişiden oluşan işte o dönemsel rapodar falan oraya
suiuıur. Bır başka hususta tabi bu arada şu; Tüıkiye bu sözleşmel€ri
onaylama §ürecjne girdi. Fakat Medeni siyasi Haklal sözIeşmesi'nin bir ek
protoı<oıtl varaıı .aynen Av.uPa lnsan Hak]an Mahkemesi'ne yapllan bİeysel
Laşvuru mekanizması gibi de bir bjrey§el başvurıj m€kanizmaslnı öngörür,
yine lnsan Haklan Komjtesinde yapılan, Dolayısıyla bunun da tanlnmasl için
çaba göstermesi Türkiye sivi! toplum örgütlenmesini b€nce ön€m taş,yor,
uıusıaiarası denetımin daha net ve daha belilgin mekanizmalar eiiyle
yİrütülmesj açlslndan, politika olalak söylüyorum, Şimdi bunlann bilinciyle
ii.in.l -uaa.ı.re ner ıı.i sözleşm€nin birinci maddeie,ine baktlğımızda şöyle
bir hükümle kalşılaşıyoruz. "Bütün halklar kendi geleceğini belideme hakkına
sahiptir. Kendi siyasi statülerinin belirlenmesi hakklna sahiptirl€l, Aynı
zamanda da serbestçe ekonomik, sosyal Ve kültürel geljşimlerinin takib'ni

132