Page 81 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

lkii. ofurud:A y.9, ı!lu! oda E o.ruld, 79

yeti tabirini ku anıİken, 66. madde Tüİk Devieti ibaresini kullanmaİtadır. (eza, t982
Ana},asaslnün birçok maddesi "herkes" ibaresini kullanırken, kimi maddelerde "vatan-
daşlar" (madde 59 ve 62), başka maddelerde ise "heİ Türk" (madde 70 ve 72) ibaresi
kullanılmaktadür.
Bu ömeklet, iatandaşlık ve Tüİk]ük arasında bir mesafenin 196l ve 1982 Anayam-
lannda da muhafaza edildiğini 8österiyor.
196l ve 1982 metİıl€rinin kabul edildiği Anayasa Komisyonu ve Meclis görüşme
tutana}Jan da bahs€dilen mesafenin muhafaza edildiğine işaret etmektedir. 196l Ana_
yasasıru hazırlayan komisyonun lutanaİlanna erişemedim, Ancak, dönemin TemsiIci,
ler Meclisine sunulan Anayasa Komisyonü Raporu va(andaşlıs düzenleyen maddeyi
takdim ederken "1924 Aııa}asaslnın 88. Maddesinin birinci fıkas, hiikmü naİledil_
miştir" demektediİ.'' o}sa, 196l Anayasaslnda sunulan hükmün lg24'letinden farİİ
olduğırnu biliyoİtız. Burada, 8€çici olmaİ üzeİe şıl yorum yapılabilir: l96l Anayasasınr
hazrlayaİlaİ sundu}lan lafzi değişikliğe karşın 1924 Anayasasırun 88. Maddesind€ki
nrha sadı}tırlaİ.
1982 Aıa}asa§ını kabul eden DanıŞma Meclisi tutanaılan da bu ruha sad* kalın-
drFnr 8östermektedir. l982 Anayasasİnln Danışma Meclisince teuifedilen biçiminde
vataİdaşllğı diizerıleyen maddeye dair olaraİ şunlar denmektediİ:

vatmdaşhl önemli bi. bağdf.8u bağın önemini ve nllelj$ni belinmek bakrnın_
dmmadd€ni. başİğrol ı96l Anaya§asındaİi54. Madd€ninvatodaşlübeİ8l
TiiİL vatandaşlı9 haline 8etinlmiştir. Bu surede vaıandaşİk bağı i]e delteı€ bağİ
olm herkes deyininden Tü.l vaıandaşlıİ ba6] ile devlele bagı dm hertes Tür
vatandaşıdİ demek istenmiştir. Bu şehlde wtandaşlık ba§nın Türuü8iı kazan_
dırınada daha kuwedi bir bağ olduğ! iur8llanmar isıenniştir.?r

Benzer biİ biçimde vatandaşİkla il8ili madde Danüşma Meclisinde görlişiiliirken,
Tiiİklitİ ve vatandaşllğın bir !€ a}.rtı şey olmadığına dair görüşler aft edilmiş ve ya her
kese Tiak vatandaşı diyelim }a da Türklüğii benimseyen vatandaşlara Tüİk diyelim
şeklinde ön€riler }apılmış, anca} taslağı hazırlayan komisyon, bu tadili öneİenlerin
fiken doğru olduğunu kabul elmekle beraber, maddenin hukuki birdurumu dtiuenle_
diği gerekçesiyle tadil önerisinin kabııl edilmemesini uygun bulmuştur,

Y€nt Anıya.al Esld vat.ndİşl*
Türk vatandaşİğının tarihsel seyri şunu göstermektedir. Cumhuriyet açısından
Türkliik en azından üç dereceli birkat€8ori olmuştur. Vatandaşlat top]uluğu, Tüİkler,
müstalbel_Türİler Ve Kanuniesasi Türkleri olmaküzeİe, üç daireden oluşan birc€ma_
at olarak düşüniilmüştür. lkinci dairenin mensuplarlnln asimilasyon yoltıyla ilk daire_
ye datlil otması, üçüncü dairenin mensuplannınTürklügliniin is€ vatandaşİt i.ibanyla
Tüİk olmaya sünürlı kalmasl öngörüİnüştür,

22 Tssil.il.r M.clBiTuta.ak 0.oi!l, cilt 2.
23 Tc AnayagJa9ı9.1^ o.i,r@ M.c isin.. KabulOlu^an M.l^i, MeK İuıan.k D.ojsi, cil..1, s3a