Page 78 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

76 lop|lnrlB..ıi Iirı!,: § vilB, Ai.ts fuiy,l,

Deüedmi' bir bıtyiiİ daireye b€nzıeceİ oluj$İ kuwe-i merıezi}tyi Tfuİ]iik
onun etfatndaİi binnci daifeİ İ§lamlü, son daireyi de Hnstiyan unsurla, teşkıt
eder. ... osmar ı dei,leti her şeyden ewel bir Türk ve Islam saltanatıdf. Kuwe,i
ne*eziyeyi ipfta Tü.İlük ve ona meöuı lslamlık teşkil eder-ll
Netice itibanyla, 1924 Anayasaslnda yer bulan vaaandaşlık arllayışı ga}Timüslim-
ler haliç olrnak üzere üılke ahalisinden tiirdeş bir etno,killtüİel toplırluİ yaratacağnı
beyan ediyordu. Bu vata.daşhk aİılayşınrn uy8ulama düzeyinde ka§ılügına baktığ-
rnrzday§a şunu 8örüyonız. Türkiye'de latandaşlık Praıikleri esas olaraİ asimilasyonist
ksm€n de aynmct olmuştur. Merrıleketin Türk olmayan Müslirrıleri asimilasyonist,
gayrimüslimler ise aynmcı vatandaşlrİ pİatiklerine manjz kalInışol

Aynmc ıLv€Altrn layon
Ga}İimüslim vatandaşlann maruz kald*lanyla başla}dım. 1926 tari}ıli Memurin
(anüınu aynmcı uyguıamalann kaplstn açğ. 788 saylı Memurin Kanunu'nırn dördün,
cü maddesi, devlet memuru olacak]arda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşllğ ya da Türk
vatandaşl4ü yerine Tüİk oima]t şanınl aİamaktaydı.la Türklüğü devlet memuru olma-
nın koşullan arasında gösleren bu kanun 1965 }, ma kadaİ yiirürlfüle kaldt. Ancaı bili,
yoruz ki, bu8iin dahi bıiroka§inin üst }.adem€lerinde tek bir ga}T imüslim yurttaş yok-
tur. Ga}Timüstim }untaşlarca kurırlan iz}ıfların miilklerine el konulmasl !a da varl*
V€rgisi 8ibi uygulama]ar da bahsettiğim ttirden pratitlerin çokbilinen ömekleri oıdu.
Neticede, 8a}Timiislim yurttaşlann t zan antlaşmastyla edindüeri gnrp haİ.lanna sa-
hip olmaİ 'ayncajığrİıın' ka§ılı6 temel bir k]sım haİlannın ülali oldu.
Asimilasyonist patrinere gelince, bu ttlrden pratiİleriİ menzilindeki tek olmasa da
önceliui grubun Kürtler olduğu malum. Gerek ülkenin kadim bir kavmi oluşu, gerek
nüfus itibanyla büyüuüğü v€ gerekse de dil ve topral ba[ğine sahip bir kavim olması,
Kürtlüğii asimilasyonist siyasetin esas muhatabı haline getirdi. (iirtlerin maİı.ız kald4ü
asimi]asyonist pratikler cu[üuriyetin Kün meselesiyle m€saisini ve aslında asimilas-
yon işini de diizer eyen vasltalann başlıcası olmuş lBirincil Umumi Müfettişlikçe ka-
leme alınan raporlarda açıyJıkla ifşa edilmiştir. Bu raPorlan tek tek ele almak mümkiin
değjl. Bu sebepte, bu raporlaida yer bırlan malzem€l tespitler v€ öneriler şeklinde iki
genel başt} altında aktarmaİ geIeİiyor.l'
MüfettişIik raporlannca yaP an başlıca tespitler şunlaüdır: Fürat'ın doğusundaki
bölgede Kün nüfus }oğunduİ; Bu bölgede yaşayan Kürt nüfusıı biİ milyondan fazladrr
1? M.hmtfdt 6.rİEıa.h, "TÜrklik, islamlık, o@nhİk", rurİ y!,d,, No.45i Tmnuz Ağuno9 ı9r],
Asİnda,ltlhatv. T.raık|hln Türk!. konüşanlan t kslf.tm., gayllnüslimlerinobad.l. ya da l.hc l.t4
E İarkç! konu!ınıyan Müiümnlan da anmit.ir* üllüsund.n oluşan nüfust lrlan iiyuliTa*lüğin
üçdalr.silikrini.,6a]tai§avallanndailt|üĞnyayı.biranlay,lhalin.g.ldiğiiiqd.t.m.]d.dil,Diğ.t
bir d.ritl., İ924 AE ern. rç,k blr biçinıd. yi^nyan bu oç d€E..liTürklnk flkrinin.n aı.dan ltihat v.
T..akkl,ni.lktidar olduğu dön.dl. blrikt kabulg6mü§ hirl knokuğunu söyl.nk mü mk ün gö roiüyor.
1s Ayinn Akğ., "cudrıuriy.ri. llk Ylllınnda UndaM "Tü.kl.iin" Pol tikalı.", F aop,@. No, ı56,
'.,lh
19 BiriciUnumiMül.tti§li! ap.nın içü. tkı, M.hmt Bıyak, rc,doloji 3./9.'..l(Ank.ra: Ö,9. Y.ymlen,