Page 80 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

78 rqüuffi 8ııri inr.. ] sfu ErfuiyrAdyi

so}tdıanyla, yer adlan ve köy isinıleİinin Türk]eştirilmesini v€ çocuklara Kiimçe
adlat konmasünn yasaİlanmasını da aynı fas,]dan sayma! geİekir. 1934 }dında ıabırl
edilen 2525 sa}ıll soyadı Kanununun üçtncü maddesi " lr]iitbe ve memuriyet, aşiİet ve
yabancı ıİk ve millei isin]erilnin]" soyadlan olarak ku]lanıImasıru yasaİlıyordu. l949
1ılında çıkanlaıı Il ldaresi Kanunqsa, yeİ adlarının değiştirilİne§i yetkisini lçişleri Ba-
kanhğna l,€riyoİdu. Bu yetİinin cömen bir biçimde kullar dı$ malum, Keza, 1972
y ında çüanlan 1587 sayıh Nüfus Kanununun 16. maddesi de doğan çocuHara Künçe
isim konmasınr yasa}İyordu.
Asimilasyon siyasetinin bir başİa mümtaz aİacı Yaıılı Bölge (llköğİetim) okulan
G4Bo) oldu. Bu aracn haten kullan makta olduğu malum- Milli Eğitim Batanlığr veri-
lerine göre, bu8tin toplam 299 Yanh Böl8e okulunun 155'i, diğeİ bir d€yişle yiiz de 52'si
Kürtl€rin yoğun yaşadrğı illerdediİ. (eza, bu okullarda okuFn toplam 142.788 öğİen-
cinin 84.442'si }a da yiizd€ 59'uyine bu illerdendir.
Netice itibanyla, ı924 Ana}asaslnda yeİ bulan latandaşhk anlayşü, men eket aha-
lisinin siyasi bir toplıiuk şelıind€ örgütlenmesiyle yetinmeyip, 8a}T imüsliİıler hariç
olmak iiz€re, emo-kiiltürel bil toptuluk da otmaslnı öngörmüş olup, vatandaşlü pra,
tiHeri de Kürrler€ yönelik olaral asimilasyonist ga}Timüslirn]ere yönelit olarak da ay-
nmcı ollnuştur.

r96ı ve t9a2 Anıy8elın
196l Anayasasl'nda yer bulan latandaşl* fikinin lg24'tekinden farkh olduğunu
biliyonu. l96r Anayasasl'yla birlikıe kabul edilen ve 1982 Ana}asaslnda da aynen tek-
rar €dilen vatandaşlü fikrine göre, "Türk devlçtine vatandaşlıt baFyla bağlr olan her-
kes Tik}ittir".'t Bu değişiklik, 196ı Anayasaslnın derecelerımiş bir Türkliik fikİinden
vazgeçmiş olduğunu ve dolaysıyla Türklü$in l96l'den beridir vatandaşlüua eşiden,

miş olduğ! şeklinde bir inıiba uyandfsa da, durum bu degildir. Hem l96l hem de t 982
Ana}asasinda devleti ve vatandaşl tanırrılarken ku[anllan terminolojideki "kararsv,
lıklar", TürKiik ve vatandaşht arasındaki mesafenin her iki anayasada da ha]en muha,
faza edildi$ni göstermekt€dir, Birkaç ömek vermek geİekirse, 196l Anayasasfnın ilk
madd€si devleti Türki},e devl€ti ve Tıirkiye Cumhuriy€ti ola.ak tanmlaİken, başka bazı
maddel€r Türk devleti terimini kullanmaktadr. Keza, !ılntaşın haİ ve yükiinlüliüeri-
ni ıanırnlayan maddelerin pek çoğu "herkes" }a da "vatandaşlar" ibaresini kullanırk€n,
kamu hizmedne glrme ve milletvekti seçilme haİlarnı düzenleyen maddeler bir anda
"her Türk" iba-resini kullanmaya başlamaktadır. 1982 da benzeri termino-
^İayasasl
loiik tutarslrrııardan muaf değildır. Bu anayasanln da ilk maddesi Tüİkiye Cumhuri,
21 suna KiLiv.A. Ş.Ef Gözübüylk, fülk A^ale M.tinl.i, lAnkara| Tülkya il3a.ka9 Yayün,,2000),9. r]3.
Bu çahldnln .r! ft9l6i kidin Ta* valand.!ü ohnihc.ğini^ loml olarak Mr,l düz.nl.ndiğind., .lya,],,
IürkValindallülncaiFEt.dil..Tü.klüğaneınikmhiyğtiniçozuml.rukold!ğOndan,vatandai,km9l6iyl.
iqiliikit m.lm.tl.lhml.d lniştk.l923y ll.da kabtl.d l]p r929 y lı baş nda yirğnrğ.9i..n r3ı2 $ylI
Torkvat ndğlğü (..u.u i|.1964'ta kabllğd l..4o3 ğy, ı TiirkVat .daş]üğ, Kanunu, kim.rinİü*
vaıaidaı olahil.c.ğinidür.nl.y.n önoliftti.l.d r Kanunfttnl.ri çinbkz İgM'r'|, Ka|aain M@a3,,
c,6, ı923v.İBMM, krunlr/ o.1giri, c. al, |966-