Page 70 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

68 o]6!j fu,!ıi ln!&: sinlsn Anoe A,.rt]
T

y€üsine buİada yer l,eri]rnemiştii. Böylece mahalli idar€ler iizerindeki merkezl dene-
ıimin §ünrİlandrnlmasü amaçlanmüştİ.
Yiiݧ€köğetim Lurıımlarınrn bilimset öze.uiği ve öğİetim elemanlannm akadernik
özgülügli güçlendirilrniştir. Demokati! yönetim üesi gereği, rektörlerin doğİudan
doğruya öğeüm üyelerince s€çilrn€si €sası benimsenmiştir. Üniveİsite ve diğer yiik§e,
köğretim kurümlaİıDn yönetim ve d€netim organlan ile ösetim elemanlaİının, ancak
yeüli orgar annca görevlerind€n uzaklaşürılabileceği kabul edilmiştiİ. Yiiݧeköğe-
tim Kurulunırn yetkisi kooİdina§yon ve ptarİama ile sınırlandİılmıştrr,

Huİut devtcd v€ y8İgı
Hutırk devleti balrrımdan 1982 anayasasmrn €n çok eleşlirilen yönü birçok dü-
zenlem€ ve işlemin largı denetimi dışmda ıutulmuş olmasıdrr, Bir hukuk det,t€tinde
devletin herhangi bir faaliyeti yargr denetimi dışında olamaz, Hatta olağanüstü hal

ve §ıİryönetim reriınl€rinde bil€ bu ilke kural olaİak 8eçerlidir, çiiınkü bu İejinılerin
de bir hukıü çerçevesi vaİdı., BLınlaJ anayasal i'zel yönetim biçirrıleİidir, Dolatlsıy-
la, norma] zamaİılarda yaİgı denetimi dışında işlefİerin olma§ü €vieviyed€ mümkiin
olnamalrdıİ. Aİsi takdirde devtetin biİ huluk devleti olduğu söylenemez, 1982 Ana-
yasasmda, yargı den€timine tabi olmayan birtalom işlerrıleİe y€I verilmiştir, Anaya§a-
yarç denetimi dşındL İı,rıgu jşr€mk , Cunüurbaşkanünm tek başına yapacas
^n kaİaİlan (m,l25l 2] , Ha$mler ve savcr]aI
işlernler (m.l05 / 2, l25 /2), Yii}sek Askeli ŞuIa
Yiiüsek l(un lü kaİarlan (m.l59/4) il€ uyaİma ve küama şeklindeki disiplin cezalarü
(m.ı29l3) d]r. Bunların dışnda t4o2 sa}dl süyönetim Kanunu da {Ek,m,3), sıkryöne-
dm komutarı]a.nın işlen erini yar8] denetimi dışmda tutmuştur, cı,rmhurbaşkanünın
idaİi işlem nileüğinde olmayan, yani devlel başkanr sıfatıyta yaptrğı işlenılerin yary

den€timi drşmda olmasl, onun siyasa.l sorumsuzluğuİun bir geregidir, Bı,na kajş ık,
Cu.rüurbaşkanının ytİütme orgirnınn başl sfatryla yaptı!ı işlerr er (idai işlefiıler)
ite diğer sa}dan işlerİılerin yaİgı denetirni dışında bırak ması hukuk d€vleti açısmdan
doğru değildir, Bu n€derıle yeni anayasa taslaFnda, "ldaIeniİ hiç biİ eyl€m ve işlemi

}?rgı denetimi dışında b[akılamaz " hükmüne yer verilmiş ve yaİgı denetimi i\zerin-
dekr bgıtlamaların tiimünün kaldünlmasl öngörülmüştüL 1982 Anayasasnda yer alan
ve yargü denetimi d§ında tutlılan olağanüstü hal ve sıhyönetim KHK'leri ise tamamen

kaldmlmıştlr.
Huİuk devleünin temel unsurlanndan birisi de yargının bagmsızlrğ ve ğrafsdl,

ğının sağlanmastdu, Aslında bağm§tnık tarafsızltğın biİ afacldİ, Muhtemelen bu ne-
;er e l982 Anayasasmda -ıaraIsızl*" açıkça yazılmamışnr, Bunünla birlüte, astl amaç
olan taraJsızlıgın anayasa memind€ açıkça zik€dilmesinde yarar taİdrr ve bu d(l§ün-
ceyle Taslaİta }aİgının batsmsüzIrğın]n yan[da tarafstzllgı Üesine de yer verilmişü,
Aynca yargının bir y€üi olduğu kadar görev olduğu da b€lirtilmiştil zi ra, ya-r8üla,rna bir
yetki olduğu kadar, "Türk milleti adına" yedne getirilmesı g€reken bit göIevdir, Mah
kerneler, bu görevi yerine g€tirm€hen kaçınama'aJ- Bu hilkmiin amacı, yar8ı oİganla,