Page 67 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

lkh.l ot!run: AmFsa, 8!luk Dd d so.m.kĞ. 65

cuDhuİiy€tin İurum i€ İura]]arırtı diiu nley€n bu €8emen irademizin
^nayNF,
ve curnhuİiyetimizin kuİucNu Mustafa K€m6] Aıatiitİ'iin çağdaş uy8arlü hedefi
ile ebedi banş idealine olan bağİİgmızın ifadesi olarak kabul v€ teyid ede.iz."

Bu ditz€rılemede hulukun üstünlüğii, insan haklan, demokasi ve millet iradesi
özelİkle wr8rılanmrş, farkİlüann z€n8inlikoiduğu belidlmiştir,
Ana}asanın devletin temel nitelikle.ini diiz€nleyen 2. maddesinde insan haİlarınr
za}dlaocl bazı ibareler vardır. Bu maddede .toplırm huzuru, milli dayanrşma ve ada-
let anlayışı içinde" denildikten sonİa temel ilkeler sa}ılmakadır. Bu kawajnlar dııİuma
görc sübjekifyorunlara tabi lutulabileceğinden temel ilkeleri za},ıflatma potansiyeli ta_
şımakadır. Mesela, eğğ toplum huzur içinde degilse biz insan hak]arünı şimdilik tam
olaİa} laİlyarrılyonız, demeİ 8ibi bir telıliİe yaraoyor. Taslaka temel üeıeri daha da
8üçlendirmek için bu ibareler metinden ç*ardmrş, a},.ca insan haİjan ü,rugusunun güç-
lendirilmesi amaclyla, "saygılı" kelime§i yerine, '.dayanan'' kelimesi benimsenmiştir.
Anayasada düzenlenen her kurul Veya kurumun, k€ndisini, e8emenliği kulanaİ
yetkili oİgan olaİak görmesini en8ellemek amaclyla, Tiirk milleti adına e8emenliği kül_
larüacal olan oİgarılar, Taslaııa yasama, yürütİne ve
}aİgr şeuinde saFlarat belinil-
miştir. Arnca. Türkiye'nin milletlerarası ve milletleİüstii ktıİuluşlaİa üyeliğinden doğa_
bilecek muhtemel sonrnlan ön]emek için, .'millet]erarası ve mil]etierüstii kuruluşlara
ü},€liktenkaynaİlanan slnırlamalarsaklüdır" hükmüekienmiştir.
Eşidik itkesini 8üçlendirmek amaoyia sadece kadınlar lehine değil, aynı zamanda

ıoPlumun özel olaraİ korunması gereken başka k€sirrıteri için de pozi(ifa}nmcılık ku_
fü benimserımiştir.

lnıın hıirın

Ta§laka, insaJi hallan yeni bir baırş a9slyla ve tamamen u]uslaraİasi sözleşmelere
ve Alrupa Insan Haİ]an Mahk€mesi içtihat]anna ııygun olarat diizenlenmektedir. Bir-
leşmiş Miltetler ve AlTupa Konseyi bünyesinde birçok insan haktaİı s.iizleşmeIeri yap -
mışlür. A!İupa Insan Haİlan sözleşmesi kişi haİları ve siyasi haklar balorrıından
çok et_
kili bir koruma ön8örmekt€dir. Bu koruma sisteminin en önernli unsuru Avrupa lnsaİ
Haİlan Mahtemesidir. Taslatta insan haRannın diter €nmesinde biz Tüİhve'nin.le
ıarafolduğu bu §ozleşmeleri v€ A\rupa lnsan Hallaıı Mahİemesinin yerleşit ıçtihaıJa_
nnl esas aldik. Bu çerçevede yap an diizenlemeler özet]e şöyledİ]

- Temel haklara yapılan vur8url güçlendimek v€ bu haklarrn korunmasınln kuİal.
sınlrlanmasının ise istisna olduğuna ilişİjn pr€nsibe geçer]ilik kaznndırmak için,
ikinci tısüm başhğndaki .ödevl€r'' ketimesi çükarı]mış, a}Trca 1982 Ana}asasmün
12. maddesinin ihnci filİasDdaki 'temel hak ve hiirriyetlerin kişinin aopluma, ai-
lesine ve di8er kişitere karşü öd€v ve sorumlıtluklaIın da ihtiva ettiği' hii&miirıe
yer verilm€miştir.

- Temel hak ve hürriyederi kötiiye tu anma yasağı, ifade hiirriyetinin keyff
şekilde
süİ rlandınlmasıfi önlem€t amacl}ia dara]ıdmıştür.