Page 68 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

ö6 ro,|url Binrıi idr.ı: sivüü .n ADye9 A[y ,

- Önceh anayasalarıınızda yer almaFn "krşisel bilgilerin korunması hakkr" ve "bil,
gi edinme hakkr" anayasal güvenceye kanrştıırulmuştur.
Din ve inanç hüniyeti bütün unsurlanyla birlikte güvenceye kavuşturulmuş;

devlete, çocuklann egirimi alanünda ebeveynin dini ve felseff inançlanİİ di*ka,
te alma yiilümliilügti geüilmiş; laiuik ilkesinin v€ bu ü€nin önemli bir unsuru
olan "din ve inanç hüniyeti" nin bir 8eregi olarak, din etstimi dersleri babmından
muaftyet imkanı getiri]rnişlir.
- 1982 Ana}asasının 24 üncü maddesinin son filİa§ında "din ve vicdan hürriyeti"
için öngörülen özel "köttiye kullanma" (din istisman) yasağ], sübjektif ve ke}fi
değerlendirmelere aç* unsurlardan 6nndır mlşür,
- Önceki anayasalanmvda bağ,ımsv bir hak olarak kendinden söz €dilm€yen adil
yarg anma hakhna }er verilmiş; bu hak, AvnrPa lnsan Haİlan sözleşmesinin 6,
maddesi dikkate aİnarak, hak alama hiirriyeti}4e birlikte yeniden diizenlenmiş-
!r. Bu hak }.apsamında, "kanunr haHm" ilkesi y€rine, "tabii haüim" ilkesi kabul

ediımiştir.
Vatandaşlrğın. din, mezhep, dil ve benzen a}İırnlaİ diİ,kate alünmaİsüztn her bi
reyn devlete olan siyasi bağtfu ıfade ettiğini açıklğa ka!ırşturmak amacry,la, daha
kapsaycı ve kuşatıcı bir vatandaşl* tanımüna yer verilmiştir,
- siyasi Panilerin kapatülmalarına yol açan yasa}.laf daİal! mlş ve bu ya§aklar-
la ilgili ola-rak partiıerin kaparülmasü güçleştirilmiştir, Bu çerçevede, bir partinin
dizük veya pro$ammın insan hallanna, devletin bağmsıdığ ve bölünmez bü,
tiinlügtine, demoka§iye, cumhırriyete ve laiuige ayhn olna§ halind€ doğrudan
kapatma davası açılnası yerine, Anayasa Mahkemesi tarafindan il8i]i Paniye ih,
tar verilmesi esast kabul edi]ni§; siyasi partil€rin "odak" olnasınm şardarı ağır-
Anayasa Mahteme§inin siyasi parti davalarında kapatmaya karar
laşonlr ştır.
verilebilnesi, üye tamsaysmün üçte ikisinin kapatma dogrultusunda oy kul]an-
ma§ şartına bağlanmüşhr. siyasi partiletin mali denetimi, Anaya§a MÜkemesi
yerine mali konularda uzman olan Sayştaya bırakülmıştu,
- Çocuİ haklan, yeni bir hak kategoİi§i olaral anayasal gtivenceye kavuşturulmuş-
tur.
- Eğitim ve irsenim ha}lo, çağdaş hüniyetçi demokasi ilkeleriyle u},umlu bİ hale
getirilmiş, l982 Anaya§aslnda mevcut olan bazl srnürlayo hiittimler çıİanlrnrşlr,
ıynca, bireysel hayat tarzınün biİ ifadesi niteliğindeki kll*-kıyaf€t tercüinin bu
haktan yararlanrnaya engel oluşturmaması amacıyla bir 8üvence hiiİmü getiril
mıştir.
lnsan hak]arı baİrm|ndan yeni anayasa taslağüyla getirılen önerrıli bir diizerıleme
d€ kanunların uluslarara§ı insan halıart §özleşmel€rine uy8unluğunun denetl€nmesi,
ne irr*an sağlanma§ldür. Bu düzenleme ile l982 Aİayasasının 90, maddesinin son fü-
rasından farİlr olara}, temel hatİara ilişkiı milletleİarasü andlaşmaıalla iç hulukun ça
ğşması halinde, birey haİlanna daha etkili bir korlrnma ve güvence sağlayan bir sistem