Page 64 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

62 rorlu l B.nıi iil..i si 3n Arıy,r,
^ur.g

a}ün kanunlan denetleyecek biİ organD olmamasl da göstetilmiştir. Denetim me',a-
nDmalan olsaydı belki bu selişmeler olmazdı, şeklinde görüşler ileri süriilrnüştür, o
halde 1946-1950 arasında demokasiye 8eçiş çalışmalan sürcrken asltnda Tüİkiye'nin
tam da o zaman yeni bir anayasa yapması 8€rekiyordu. Çünkü §iyasal sisrcmin işleyişi

v€ toplumsal degişim be[i bir aşama}ıa 8elmiş, batr iilkelerinde totaliter rejinıler sona
ermeye başlamış ve hepsi yeni demokatik anaya§alar yapmaya başlarnrşlardır, Me§€la
hlması ve l949 Anayasasının yapılmasü, lta\,'da faşizmin çö-
Alnan}a'da nazizmin }T
küşüve 1948 Ana}tsanm yaP ması 8ibi. 1960 darbesinin a,dmdan 196l AnaFsa§ ya-
püIdü, falQl yine toplumun ihti}açlan}ta örnışmeyen ve belli aç ardan demokİasiden
düzenlemeler g€tirildi. Bu Anayasanın temelde özgüİlü-
8eriye dönüş arılamıDa 8elen
çü olduğü doğru olmaİ]a birlikle, Ana}asa din hüniyeti konusunda aın §ınıİlaFcı bir

}aklaşlm benimsenmiştir, K€za din isdsmanyla ilgili hüküm ilk defa AnayasaF konul-
muş ve bu sebeple partilerin kaPatılabilece$ i'ngörütmüştür, Öte }andan, seçilmiş,
ler aizerindeki askeri vesayetin temel çerçevesini belirleyen Milli Güvenlik Kurulu v€
Genelkurmay Başt€nlgtnün sawnma BakanııF yerine Başbakanltğa bağlanması gibi
hükürrıl€r de bu Anayasayla getirilmiştir, 1982 Anayasasınt y€rden yere !ırrarat 196l

Anayasa§ını },iicelt€nler bırnları görmemişlerdir,
o halde, çeşitli etki ve tepkilerin ürünü olan 196l ve 1982 darbe Ana}asalanndan
sonra, biİeyi esas alan ve devletin yetki harilasını modem anayasacılığın temel ilkele-
rine (demokasi, insan hauarı, hukukun üstünlüğii) göre diizenley€n "sivil ve demok,

ratik" bir anayasanrn yapılması için zamanlama balomından olgurüaşma çagındaki
Türkiye'nin önünde iyi bir fırsat vardır. Yeni bir analasanın yaPılması, askeri bir daİbe
döneminde kabul edilmiş olan 1982 Ana}ıa§ası iizerindeki meşrulü tarğşmasml da or
tadan kaldrarak, sadece hul(rki ve si}€sal açıdan değil, sosyolojik ve psikolojik baİrm-
laİdan da TürHy€'nin demolaatikleşme süecine çok olumlu katk arda bırlunabilir,
Anayasacük tarüine bakldğünda anayasalarün içeİiği gibi, tap ış yönteminin de,
demokatik ya da antldemokatik olabildiği görülür, Antid€mokratik yöntem, anayasa,
nün hiy€rarşik, yani halh temsil etmeyen güçlerce "tepeden irıme" bir biçimde yapıl,

masrnr ifade eder. Demokatik olarak nit€lendirebileceğimiz yönterrıler ise, sodeşme
yöntemi ve organik yöntemdir. sözleşme yöntemi, toplumdaki ön€rrİi kesimlerin uz,
iaşarak ütabana dayalı ola.ah ana}asa }apmasl anlamına 8eliİ, or8anik yöntemde ise,
yeni bir anayasanın yapılması ya da değiştirilmesi, yürürlükteki anayasarun öngördüğii
usul ve kurallara göre seçilniş yetkili organlar ıarafindan g€rçekleştirilir, organik yön-

tem, sözleşme yöntemi ile birleşebilir, Yani, anayasal usullere 8öre ana}asa}ı değişti,
recek olan organlar, toplumun önerr i kesirrrlerinin görüşlerini alaİaİ onlan da sürec€
düil edebililler. Keza, ana},asanın yaprlmasr sürecinin, kamuo}una açü ve tartışma,
larm mümkiin olduğu kadar geniş kitlel€re ulaşacaF biçimde ceIeFn etmesi, bütün
gİuplann ve genel olarak vatandaşlann anayasanrn yaplmırıa katkrda btılunmasınr
iugl"r r" o.,ı*r, un"yu"ayı §ahiplenmesini kolaylaşhnİ- Anca}, geniş ve kapsamh bir
jaşma mtimkiıı olmadtF taİdirde, yeterli sa}T labilecek bir toplumsal konsensiisün