Page 111 - Diyarbakır Barosu Toplumsal Barışın İnşası Sivil Bir Anayasa Arayışı

açr.i ot,-fj Amt't { çoa! o|,k ı09

anndrrılma§ı tereur. söz 8elimi diğer iüe pratiklerinden diinyaJıın ü yaz r anayasası
olan Ameriİan Birleşik Devlederi Aılayasasünda 52 sözciikten ibaret başlangıç bölümü
adaleti tescil €d€ceğini, iç huzuru yerleştirec€ğini, onaİ savunma},r 8üçlendireceğini
belinereİ başlıyor ve öz8ürlii{eri güvence alrna aİyor. Yine Fraİısız Anayasasl l?89
bi]diİisin€ atıfta bulunaİak ve 46'daıi başlangçla da birlike insaİ haİlanna ve ulu_
sal e8emerılik i]kel€rine atıfta bulunuyor. Hint Anayasası 25 eyaleı ile ilgiti biİükten
oluştuğunu belirterek Hindistan halkırun, Hiİdistan'ın bağmsn bİ sosyalist, laik bir
cumhuriyet olaral tesis etmeye ciddiyeıle kaİar verdiğini ve bunu tiq erine adaleti, seF
besüği ve kardeşligi inşa edeceğini b€liniyor. Yine lsPanya _burada sayİt
^İayasasü
ozçer yeterince anlatt- hem birinci maddede hukuİun üstiinlüğii, adil ve ekonomik
toplumsal bir yapı oluştüİacağnı söylüyor hem de sonİasında özerİlilcer anayasası
zaten o özerkjiİleri güvenceye a.Iacaİ kura]lan onaya ko},lı},or."
Keza burada hiç sözü edilnedi ama AB Anayasasuun önsözü de bu anayasa
ça_
lüşmalanna üham verebiliİ. Çiinkü önsözde şöyle deniyor: "Avrupa'nm kiiltüİel, dini
ve in§ani miİasl i]e bu mİa§tan dokunirlmaz ve !,azgeçilm€z insarı haİlan, özgürliik,

demoka§i ve eşit]ik huloİ devleti şeklinde 8elişen e!,İensel değerleİinden üam ala_
rak ve sonucunda çeşiülüte birleşmiş." Evet, bu b€nce çok önernli biİ İavram, şimdi
TiiJtiy€'nin çeşittilüte birl€şmesi lazım aksi hald€ çehlen s ontılara iaİul olamayacak,
görmek lazım.
Yine bii ömek olmasl aç§mdan -çeşiıii nedenl€rle bu 8örmezlikten gelinen_ Iİak
Anayasasına bakma},ı da öneriyorum. Evel, bu tilkenin son dönemlerind€ büü,iik acılar
ya9nmüştür; evet, bu iilİenin anayasasınrn doğumu da belh ao koşullarda gerçek]e§_
miştir ama bu metnin büyiit katkıda bulunacağlnı düşünüyorum. Mesela Iraİ ve Küİ_
distan böl8eleri anayasalarınü da ömek verirsek; IrakAnayasasınrn uzun başla.ngç bö_
lümünd€ Mezopotamya'run tarüsel değerl€rine vurgu yaP drttan sonra ortaİ acdaJın
ön€ çüaİlidığlJu 8örüyonız. "El Ahvaİ ve Et cudeyl topiu mezarlannl ve diğerlerinin
}.aderini hissediyoİ, etnik temizliğin acı ömekleri olan Ha]epçe, Baizan, Erıfal ve Feili
Kiirtlerine yönelik kaüarrılannı dinl€ndiriyonız, aynr ş€kilde Beşir'd€ Tiirkİıerüerin
yaşadıklan draİrılan aruyoruz" deniliyor. Nitekim temei ilİeler bölümüne baktığmız-
da iki di i Künçe ve Anpça bir diizenleme yapı]dl&İr v€ buna göre d€ hem pasapoma,
hem eğtimde, hem parada hem de k€ndi bölgelerinde resmi dil olarak kullan acağı
aç*ça belinildiğini 8örüyoruz.
Yine (ürdi§lan bölge devletinin yedi maddelik temel prensiPl€rini içeren anaya-
sasnın 8inş böliimünde de Künlerin s€lf determina§yon hat}İdan, wilson pİen-
sipleİinden, 1958 lİak Geçici Anayasa§ından, Arap ve Xürtlerin lraıln ortak sahipleri
olduİlanndan, lt Man 1970 Kün özerİligjnin ıarı]nmasından, Feili, Barraİ ve Enfal
katİamlarından ve BM Güver ik Konseyi'nin 688 sayü kararından referanslar alalak
bir diizenleme yap dığını görüyonız.

Bütün bunİara bakarak bardağın boş tarafına da işareı edersek, taslağn etnik ço-
ğtılculuğa kapat, olduğunu söyleyebitiriz. au İapatlrk sadece başlan8ç losmında de_