Page 33 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

ikincisi, anayasalann birçok tanlml vardlr. Anayasa toplumlan ilgilendiril, yani toplum içinde
bir sözleşme oluşturur; dolaylslyla sözleşmenin taraflannın çok iyi belirlenmesi 9ereklidir.
Eğeİ sözıeşmenin tarafıarlnda Küİtler/ aşçi slnlfl, kadlnlar, diğer etnik 9ruplar, Kemaliım dl-
şlnda id€olojiler, mezhepler yoksa/ bu yeni bir toplumsal sözl€şme olabilir mi, olamaz ml?
Üçünci] bir nokta da şui Benim kanaatim€ 9ör€ toplumsal5özleşmeleri, anayasalarlyaparken
en büyük soİun hukukçular ve anayasacllardlr. Bunu bir el€ştirj olarak almayln. Anayasa hu,
kukçularl toplumu resmi ideolojiyle/ te.İ toplum pa.adigmaslyla beslediğinde nasül yeni bir
toplumsal sözleşme çlkabilir? Bjr ta4lşma başlatmlşsak/ anayasacılarlmrz ile hukukç!lanml_
2ün da öğrenci olmayl biraı b€nims€mesi 9erektiğini düşünüyorum. Bu arülamda Avrupa Birli_
ği'n€ giriş bir avantajdlr. Avrupa Birljği ülkelerinin, özellikle Almanya, Avusturya, isviçre,
Belçika ya da iskandinav ülkeleİinin anayasalan kadar önemli bir nokta vaİdır. Arkadaşlann
dikkatini ç€kmek açlslndan söylüyorum: §u anda bize benz€y€n bir toplumsal bileşim itibaİiy_
le ]lak'ta bjr federal anayasa ortaya çlktl. 8izim anayasacllarlml2 bunu ne kadar izliyorlar?
Kürdistan anayasa taslağl gündemdedir, huk!kçular olarak bunu tartlşmaya devam ediyoruz.
A€aba hakiıaten bizim hukukçularlml, bu qelişmed€n haberdar ml? Biz bundan yararlanabi_
lir miyir? 0rasl çoğulcu bir toplum; Kürtl€r, Türkmenler ve diğer etnik 9ruplan banndlnyor,
yenı bil toplumsal paradigmaya lygun olarak da bunu gerçekleştirmeye çalışlyorlaİ.
So. sorum şu: Acaba Franslr ekolünden biraz kopulmall mıdlr? Türkiye'ye aktanlmlş olan bu
otcİitel paradigma/ bu anayasa/ acaba Fransa/nlnkinden mi esinlenmiştir? Küçük bir şey ek-
leyeyim. T€k ulus ve tek ideoloji hegemoflyasl başlı başlna büyük bir problemdir. Bu baklm,
dan, sayın Kaboğlu'nun resmi dil konusunda söylediklerine katllmlyorum. Türkiye/de y€nj bir
sözıeşmeden söz edililken ülkenin ismi bile tartlşllabilil. Bir başka etnik 9ruba, ulu5a ait olan
yeni biİ tanlmlamayla yola çlktlğlnlz zaman oİtaya çlkaracağınlz toplumsal sözleşmenin yeni
bir tuzak olacağl, topluma ait olmayan yeni bir anayasa ortaya çlkaİacağl kanlslndayım.

Bü.nt T.n.l (Atuk ı)
iki örnekten söz edeceğim; bunlardan biri laiklikl€ il9ili, Şu anda laiklik tartlşmasl başörtüsü
ve]ra devlet kurumlarında dınin etkisi üzerine kıJrulu. Ben anayasanln laik bır anayan olduğu
nu düşünmüyorum; zjra Diyanet işleri, zorunlu din dersi gibi alanlaİ varllğınl korırrken Türki,
ye'nin laik bir sistemle yönetllmediğjne olan inanclm da devam ed€c€k. Bir örnek Vermek isti_
yo.um. Alevi bil vata.daşln Avrupa insan Haklan MahkemĞsi'ne din dersi içjnde Alevaliğin d€
tartlılmasl için yapmlş olduğu başvuru üzerine, devlet din dersine Alevilik kofüusunu koydu.
Adlyaman'da bir din dersi hocaslnln, çocuklan cem Derneği/ne 9ötürerek oradakj geleneği
gö§terdikten sonİa de6t€ yapnğl yorum şu: Alevjlik arlnda müİi*ll biİ eğlenc€ mezhebi... si2
eğel din de6ini bir bireyin verebileceği şekilde insanlara sunabanlz/ onun anlatlml kişinin
kendi iradesine kalmlş olur. Bence burada laiklik tartlşmas]?dlr; laiklik yoktur Tülkiye'de.
ikjnci konu Kün soİunu, Kürt 5orunu ve lajklıkle al9ili probleml6re 9€linin.e hep '.Bu ta4lşl,
lama." d€niljyor; oysa bana göre, eğer siz jçerisindeki bir konuyu tartlşamayacaksanlz, o katl
bir anayasadll, demokratik bir anayasa da olmayacaktlr, Bunı]nla ilgili de bir örnek Vermek
istiyorum. Dıyarbaklrll bir memur süİgün yedikten sonra 8at'ya 9idayor ve 8atl'da Türk bir