Page 122 - Diyarbakır Barosu Yeni Bir Anayasa Da İnsan Haklarına Yeni Bir Bakış

Şunu sormak istiyoİum: Acaba Tüİkiye'd€k; küıtürei sorun, Almanya'daki ve Hollanda'daki
9ibi midir, yok5a Belçika'da k: biliyorsunuz o sor donemde federalanayasay| benimsedi is_
panya/da veya Fransa'dakı külüirel sorvna ml b€nzer; bunlann aynmlnl nasllyaplyorsunuz?

Fİ!ün üJı.!
Böyle bir konuda elbĞtte ulusal a2lnllılar ile gö(menleri birbiİinden aylrmak gerekir. Azrnllk_
larln Korunma9lna ilı9kin Çerçeve sözleşme ile 8ölqe ve Az nllk Dilleri Avrlpa sözleşnesi'ni
onaylayan İlkel€r zaten ıJlusal a2lnllklan için bir dizi düzenıeme yapaİ/ bunun kurumsal me,
kanizmaiarln1 ve finansmanlnl sağlarlar. Türkiye zaten bu 5ürecin tamamen dlşlndadlr. Türk
hukuk mevzuatlna göre Türk vatandaşlarla Kürt vatandaşlar araslndaki aynmclllk, dlşlama ve
eşitsiz uygulamalarlndan sö2 etmenin net bir anlaml olmadlğünl hepimiz biiiyorlz, Bunun öte_
sinde ben, altı politıkalaİla doldıJİulmadlğr sür€ce anayasal vatandaşllğln bıle, kurumsal me.
kanizmalal üzerine bir düşünce eylemine eşlik etmediği sür€ce sembolik kalacağ nı, bu top-
lumda ya§ayan farkll kimlikler açlslndan bir somut bir getırisi olmayacağlnl dü§ünüyorum.
Öte yandan bütün eşitsizljkler, toplumdaki bütün aynmcl uygı]lamalar sadece kültürden kay_
naklanmaz; yani Kİ4l€rin yoksulluğun nedeni Kürt olmalar| d€ğildir. sosyal sorıJn, eİonomik
sorun ve kimlik sorununu birlikte değerlerdirmek gerekir. Hoşgörü, kültür plobl€mini
çöz-
çözm€z. Eğer bir paketle
mekte ön€mli bir unsuİduİ; ancak sosyal 50runu, ekonomik sorunu
çlkllacaksa, bunun Kürtler ya da farkll kimliklerden bütün ınsanlar açlslndan çok farkll kat_
manlan oldıJğunu da görrnek geİekiİ. Kültür insanlar ve topluluklaİ için çok değerli bir Unsur
dıJr, ama tek bir unsurdul. Kaflada Ve Avustralya örnekleri ilk örneklerdii bu ülkeleri, enteqre,
bütünleşik bir politjkanln parçasl olmalan n€deniyl€ örnek verdim.

3iı ıat!lImal

sayln Füsun Üstel.in de d€ğindiği gibi, son elli altmlş ylldır yutLaşllk i]zerinden vurqu yapıldl-
ğl için, diğel kimlikleİi göİmezden gelen bir tltum 5ö2 konusu. Bir örnekten yola çlkarak bir
solu sormak istiyoİum. lVarshall'ın, 17. yüzy lda yazdlğl, insan haklaİlnln tarihstl gelİşimini
konu alan makalede sivil Ve siyasal haİlara d€ğındikten sonla sosyal haklarl ele aldlğl nokta_
da biİ 5lklntl olduğu kanaatind€yim. sosyal haklaİın Vaİllğından söz edebilm€k açin devletie
bir s62leşme yapml§ olmak, yani vatandaş olmak gerektiğıne vurgıJ yapar l\,4arshall; bu çok sl-
kıntlll bir tanlm Ve Türkiye'de d€ halen bu 5lklntlnln yaşandlğı kanaatindeyiın. Yü]rttaşl,k kav_
ramJyla jlgili zaten ciddi bır slklntı yaşanmakta Türkiye'de; yuİttaşlar haklarlnl kullanama-
makta, ama bununla beraber yrrttaş olmayanlar için de bir slkıntl söz konusu. Mültecil;k ve
slğlnmaclllk oig(Jsu Türkjye'd€ bır İklntu d€v]etin hal€n mtilte.ilik Ve nğlnmacllıkla ılgili hel_
hangi bır yasasl yok ve 1970 c€nevre sözleşmesi'nin uygulanmasında da cıddi bir pİoblem ya_
şanlyor burada, Anayasal Vatandaşllğln yanl 5lra/ yurttaş olmayanlar için herhangi bir öner_
menizin ne olduğunu sormak istiyorum.

rü.ün ürt.l

Şunu söylryebillrim; benim söylediğim bir öfleme değil, hukuka bir dıJrıJmdur.aten. Vatan-
daşl,k haklaıl siyasi haklardlı ve siyasi haklar da insan haklandlr. Bjliyoısunuz, ulus|ararası

ı20