Page 50 - Türk Ceza Kanunu Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu Ceza Ve Tedbirleri İnfazı Hakkında Kanun Tasarıların İlişkin Görüş- Eleştiri Ve Önerileriniz

CEZA MUHAKEMELERI USULÜ KANUNU TASA]RISI

15) Haksız Tutuklama Tazminatü

a-) Tasannın Birinci Kitap Dördüncü Klslm Altlncl Bölümü (N/adde: 141-144) ''Haksız TU-
tuklama Ve Tutuklama Tazminatl'' başllğlnı taşımaktadlr.
'Kaldınlan hükümler" kenar başlığlnl taşlyan Tasarlnln 387/2. maddesi ile ''7.5..1964 ta-

rihli ve 466 sayı|ı Kanun Dışı Yakalanan veya Tutuklanan Kimselere Tazminat Verilmesi Hak-
kında kanun"un yürürlükten kaldınldığı belirtilmiş ve anılan yasanln tanldlğı olanak, bu bö-
lümdeki düzenleme ile ceza usul sistemimjze dahil edilmiştir. yasalann kodifikasyonu açısın-
dan Ve sistematiğin 5ağlanmasl yönüyle bu yeniliği olumlu karşılamaktayız.
b-) Ancak, 'Tazminatln geri alınması" kenar başlığını taŞlyan 143. maddenin son fıkra-
slnda, "Devlet, ödediği tazminattan dolayı, kusuru bulunan görevlilere, beyanıyla gözaltına
allnma ve tutuklamada etkili olan ve kötü niyetli olduğu hükümle kesinleşen muhbire ve ya-
lancl tanlğa rücu eder" hükmü yer almaktadır, Böyle|ikle, muhbire ve yalancı tanlğa rücu et-
me olanağl getjrilmiştiı. Ancak tutuklama kararı verilmesinde (şüphe|i veya sanık lehindeki
kanıtlan toplamada ağır kusuru ile etkili olan), kolluk personelinin kapsam dışı tutulması,
düzenlemenin mant|ğı ile çelişmektedir.

17) lfade ve Sorgu
"lfade ve Sorgu lçin
Çağn" başlığını taşıyan Tasarının 145. maddesi ve 'Şüpheli veya sa-
nığın ihzan" kenar başlığı altındaki 146. maddesi; "lfade ve Sorgu Usulü'' kenar başlığını ta-
şlyan 147. maddesi ve "lfade alma ve sorguda yasak usuller" kenar başlığı altındaki .l48,
maddesi olumIu düzenlemeleri içermektedir.
lnsan haklan ihlallerinin en ağırı, ifade alma ve sorgu sürecinde cereyan etmektedjr. Bu
süreçle ilgili yasal düzenlemeden ziyade, yasa ve hukuk kurallannın içselleştirilemeyişinden
(yani, uygulamadan) kaynaklı olduğu bilinmektedir, lnsan haklan ihlallerinin asgariye indiri-
lebilmesi, toplumun demokratikleşmesi ve idarenin hukuka bağlılığı ile orantılıdır.

18) savunma
"şüpheli veya sanığın avukat seçimi" kenar baş|ığı altındaki Tasarının l49, maddesinin
3, fıkrası "kolluk tarafından yapllan araştlrma da dahil olmak üzere. soruşturma ve kovuş-
turma evrelerinin her aşamasında avukatın, şüpheli veya sanıkla görüşme, ifade alma veya
sorgu sürecinde yanında olma ve hukuki yardımda bulunma hakkl engellenemez, kısıtlana-
maz" hükmünü içermektedir.
kolluk tarafından yapılan araştırma, ifade alma sürecinden önceki dönemi (yer göster-
me, parmak izi alma ve diğer delilleri toplama aşamasını da) içerdiği gibi; ifade alma ve sor-
gu sürecinde (yanında bulunma sadece ifade sırasında orada durma
şeklinde anlaşılmayıp)
aktif hukuki yardımda bulunmayı da içerdiği için düzenlemeyi olumlu karşılamaktayız. An-
cak insan haklan ihlallerıne temel teşkil eden sorun, yasa|arda yazılı metinlerle ilgili olmak-
tan çok, uygulama kaynaklıdır.

Bu bölümde yer alan ve "Avukatın dava dosyalannı incelemesi" kenar başlığı altında dü-
zenlenen Tasarının 153, maddesinin 6. fıkrasındaki 'Bu maddenin içerdiği haklardan suçtan

DIYARBAKIR BARosU YAYINI,ARI
48