Page 28 - Diyarbakır Barosu Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Dİl Hakları Ve Kürt Meselesi Temel Uluslararası Belgeler

DiYARBAKlR BARo5u

ilişkin Bildiİge7, ote yandan, Soğuk Savaş bittikten sonra canla-
nan ve gelişen insan hakları meselesinde çok faİıJı ve ileri stan-
ddrtlar oluşturan AvruPa cuvenlik Ve işbiJli$ Teş[ilah {ACrT/
o6CE) bünyesinde bir yaPlolan ODIHR tamfindan geliştirilen bu
konuyla ilgili hukuki Politika standartlaİün kaPsayan üç önerrıli
belge daha var. Krsaca, anmaİ istiyorum: 1) lahey (The Hague)
Tavsiyeleri 3; 2) Oslo Tavsiyeleri9 ve 3) Luıd Tavsiyeleriro,

Bıınlardan birincisi, ulusal azırılrklann eğitim haklarına iIiş-
kindirj ikincisi ulusa] azınlık]ann di] haklaİlyla il8ilidir ve üçün-
cüsü ise, ulusal azfılık]ann kamusal hayata etkin bir biçimde ka-
hlımryla il8ilıdir. Bunlar, başla biı deyişle, ACİT coğiafyasında,
kuzey yarıküIede, dil hallan meselesine odaklanan ve bunu eği-
tim, dil ve kamusal kahlım ekseninde otaya konulan standartlar
sayesinde somutlaşhrmaya yöne]ik kaynak metinleldir. 1990 yl_
lında soğuk savaş'ın sona erdiğinin il6rırndan sonra, bu öİgütiin
o zamankl adlyla ACiK (AvruPa LüVenliL Ve işbirliği KonIeran-
sl) bünyesinde hazİlanan Danimarkrda, Kopenha8'ta 8erçekle-
şen insani boyut konferansınrn Kaparuş Belgesi'nde (Concluding
Docuınent) ortaya konulan taa}İ}üütler çerçevesi de (özellikle 3,4.
Paİagra0 anadilin kullaİüm ile ilgilidir. Bunun öncesi ve sonİa-
sındaki diğer PaİagTaflal ise, hukukta genel olaİak eşitlik hakh ve
ayrımcılık yaPmama ijzerinden oluşturulan standartların gelişmiş
ömekleri arasında yer alır.lr

Şimdi, konuşmanrm başmda b€ltttiğim gibi, dil haklarü
konusunun uluslararasr hukuk bağtamında değerlendirildiği
ikinci temel başlık altında yer alan durum üzerinde durmak
istiyoİum. Buradaki ana tema azrrıIlk haklarl ile ilgilidir.
Dolaylsıyla, bu başhk altmda, genel olarak çerçevesi çizilmiş
bir yaklaşımla, "aylrım yaprıama" veya "hukuk önünde eŞitlik
hakkl' dairesinde değil, fakat doğrudan dosuya belli kimlik

7 Bin§m4 Miuetlel G@l Kunnu ma 471135 grd tadla, 18 Araİk 1992 tarihinde kabul
8 ullsal Azüıllklam Eğitim Hak]arc iıiştin t hey TaEiy€ıği httPj//1^lw.o*.ol&/
hom/32180 (..işit 8.2.2ol3).
9 ulugl Aınllklann oil Hakla.na ilir*in odo Tabiyebn, htQ://@,oİe.oı&/hcnnı/57531 (eİişim:
3,2,20ı3],
]0 Lrlusal Ablıl]am lflUsJ \ajfu LttD &blm,r iti\kin Lud Tilqydğı httP.//
wire.o.&/l6m/32240 (sişin 8220ı3}
ıl Docffil ol th€ c.Pğüa8o MeetüE oltn. cofeğFe m ttE Hufu Dimim ol th.
cscE, httP:/ /ww re.o.&/odihr/el(tio6/140a , s, 19 (eişift 822ol3)

26
6.c|696--