Page 26 - Diyarbakır Barosu Temel Bir İnsan Hakkı Olarak Dİl Hakları Ve Kürt Meselesi Temel Uluslararası Belgeler

DiYARBAKlR 8ARosu

Ve sosyal sorurılannı bu çeIçevede gözden uzak futmamaİ gere-
kir. Ana Siizleşme'nin 26, maddesinin uygularırnası babında bir
uluslaİaİasl denetim mekanizmasmın işletilmesinde, sijzleşme
biinyesinde açükça tanınmamrş olmakla bir|ikte, "kafiu üakrmla-
nnca düzenlenen 7]e korünan hef alanilaki avru alığ önlefieye lainelik"
biI hükuki yükümlülüğe hayatiyet kazandünlmasr kaçın mazdu.
Bu bağlamda dükate ahnmasl miimkün ve kiırılillerle bağlaıtllı
hak konıılaı arasında, diğelleri yanmda, 8enel olaİak Kiiİt mes€-
lesi ve bundan ayrı düşüniilemeyecek biI konu olan dil haklaıınrn
da bulunduğu bir vakıadt.

Dolaysıyla, dil haklarüt değerlendiImeye dair bil uluslalala_
sı hukuk bakşmda ilk baŞlik alhnda ele altnacak "hukuk önünde
eşitlik hakkı" bakımından, hem genel çeİçeveyi göstermek hem
de bu bağlamda Türkive'nin temel bir uv8ulamaya ilişkin hukuki
dawanrş biçimine dikkatçekmek iizere, Medeni ve siyasi Haklara
ilişkin Uluslaİarası sijzleşme örneği üze nde durdum. Ancak el-
bette, bu başl* alhnda bir uygulama sadece bu Siizleşme sınrrları
içindekalmaz, aynı şekilde beıızeri diğer uJuslararası insanhakla-
n yüküriiiliikleri dahilinde de ele almmaya müsaittir.

Bu bağlamda bir avrımcı]rk sorununu belki biraz daha şe-
killendirmek gerekir. Yukanda eşitlik hakkı ve avnmcıhk YasaF
bağlarrunda genel uluslaraıası huİuk bakımından çizdiğim huku-
ki çerçeveyi dil bakrnrndan aynmc ık bağlamında nas anlamak
durumıııdayz? Ulusla.arasr hukukta buna ilişkin hukuki yak-
laşlm rrasıldlr? Dil hakkı konusıında, başlangıçtaki temel mesele
-traklar konusunda genel oiarak yapıldığı gibi- sadece bir hakkın
tarDrıması (/eoogıifıoı' biçiminde kabul edilirkery yani aynmcıhğa
esas oluşturmarrıası 8ereken bir kimlik özelliği olaral dilin kabul
ediliP tanmması önemle vurgrılarırrken, daha sonra başka hukuki
güçlendirme (emp@rennoıi) bileşnlerini de dikkate alma yönün-
de bir gelişme arılam kazanmrşbİ.

DolaFsty]a, sade.e o hakİrn tanınmasl değil, 'korıırımasl ve
'geliştiıilmesi' bileşenleri de, uluslararası hukukça ahdi olaıak ta-
fuJüan bir hakka uygun davIanrna yükümlülüğünün (ahde vefa)
gereği olarak düşünülmek drrumundaılr. Hatta doğrudan doğ-
ruya bu konuvla ilgili olan ve aşağrda temas edeceğim baz ulusla-

21I