Page 99 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

l999 birinci slradayd|. Bu ih]alleri toPlu olarak değ€rlendirdiğimizde şunlan
söylemek mümkün; Avıupa lnsan Haklarü sözleşm€sinin hak ve özgürlük|eri
düzenleyen madde]ed içerisinde, bi.kaç madde hariç o]mak üzele,
Tüıkiye'nin sözleşmenin hemen hemen he. maddesini defaIarca ih|al ettiği
saptanmlştı Tipik ihlal örnekleri çerçeve§inde bilkaç hususu dile getirmek
istiyorum; mesela yarg|sız infazlaı gözaltında öldürme]er veya gözalt]nda
kaybetme, işkence, herkesin bildiği gibi Güneydoğu'da k6y yakma davaları,
bir çok defa mahkurniy€te neden o]du, adil yargllanma hakk| ihlalleri.
kapatülan siyasi Partiler sebebiyle topıanmak, özgürlük ihlalleri, ifade
özgü.lüğü ihlalleri çok sayüda, Bu ihlallere türleri açısından bakhğ,müzda,
bazllarü ashnda mahkemenin önüne ilk defa gelen ihlalIeıdiri mesela
gözaltında kaybetme gibi ihlalle.. Türkiye'nin yaşama hakkln| ihlal ettiği dava
saylsl yaklaşik 30'du.. Biraz önce de §öylediğim gibi Türkiye'nin bu
jçtihatlann ge]işmesine d€ katklsı oldu, ö.neğin baştan söyIediğim "Pozitjf
ödev". devletin insan haklannl korumasl içln gehİilen "pozitif ödev", Ö7gül
oündem Davaslnda verildi; yani basm özgürlüğünü ko.uma ve devletin
koruyucu önlemler alma ödevi iIk kez bu davada veri]di. Tü.kiye'nin iç hukuk
yollannln etkili olmadlğl saPtandl, bu konuda bazü başvu.ular kabul edildi,
Aynl zamanda Türkiye'de sadece devletin sebep o]duğu saptanan ihlalıe.
değil de, Türkiye'de iç hukukta yete.]i soruşturmanln yapllmamlş olması
sebebjyle de bazı hak]arln ihla] edi]diğine ka.aİ verildi, Bütün bunlann
yanlnda Türkiye'nin bireyseİ başvuruda bulanan kişilere çeşitli şekille.de bu
hakkln kullanülmaslnı engelıemek için girişimlerde bu]unduğu da mahkeme
taraflndan §aptandı; örneğin baz, olaylarda başvuruda bu]unan kişilerin
davayl geri aIdlklarlnı görİyoruz, özelİikle ilk yı]larda yapllan başvuru]ar için
geçe.li bu. Bazl olayIalda ise başvuru sahibinin sonnadan öıdürülmesi gibi
olaylar da var, Tabii ki şunu söylemek lazlm, bu kalarlann çoğu cüneydoğu
ile i]gili, aynı zamanda Türkiye'nin batıslnda meydana gelmiş jhlalle.de çeşitli
defalar saptandı. lh]al ka.a.lannln panorama§t bu şekilde, ama ihlallel
saptandlktan sonla Tü.kiye kararlann gerekliliklerini yerine getirdi mi? İşte bu
konu da bu sempozyumun konusuna gi.iyol. Avrupa lnsan Hak]an
Mahkemesi'nin kalallarına uyum sağlanlyo. mu? Avrupa Konseyinin
o.gan]an taraflndan da uyumun tam olarak sağlanmadlğına dair farkl,
yorumla. var. Bil örnek v€lmek istiyorum; örneğin ifade özgürlüğü ile ilgjli
ihlal§aptanan karaılaİda, Bakanlar Komjtesi, Türkiye'yi defalarca ılyard; "bül
kişi]ere sadece tazminat &emek yete.li değil, aynl ıamanda onlar içjn bar|
birey§el öniem]er almak lazım, örneğin ku]landüğl ifade nedeniyI€ mahkum
olduysa birey, bu mahkumiyet kaydlnln §ilinmesi laz|m, sicilin temizlenme§j
lazlm." Bu bugüne kadar da yerine getjrilmedi, söyıenmiş olmaslna .ağmen,
birkaç ylldlr böyle devam ediyor. Dahası Avrupa lnsan Haklan Mahkeme§i
ihla] karan ve.dikten sonıa, bazl kişjler bu veri]en hapis cezalarlnl çekmeye

93