Page 97 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

organ]aı olü]ştuldu ve Avrupa lnsan Haklan sözleşme§i bu Konseyın en
önemli sözleşmesi haline geldj, daha önceden de sdylediğim gibi anayasal bi.
değ€r haline ge]di. Sözleşm€ de yeniden yapllandl, çünkü bir çok ülkenin
katılmaslyla beraber bu sisteme etkinlik kazandlnlmasü jhtiyacl belillendi, Bu
baklmdan 11. Protokol 1998'de yü.ürlüğe gildi ve Avrupa lnsan Hak]an
s6zleşme§i y€niden yaprandlnldl, tam zamanll çalışan bj. tek mahkeme
si§temine geçi]di, komisyon kaldIrıldl. Şu anda biıe şunu söyleyebilj.im, 98'de
söz]eşme sist€minde bi. reform yaplıma§ına rağmen, bu reform bile veterli
değil ve bugün bir reform gllişiml de var 2oo4'de ele allnacağl soy;niyor.
sözleşme güçlendi Ve aynı zamanda AVrırPa lnsan Haklan Mahkemesi'nin
ka.adanna da yansld bu güç|enme. llk ylılaüda Avrupa lnsan Hak]an
Mahkemesi'nin fazlaca karan yok, daha önceden de söylediğim gibi ulu§al
me§eleIele faz]a müdahale etmeyen bir tutum var, ama tersine bugün Avıupa
]nsan Hakları t4ahkemesi u]usa] mesele]ere daha fazla kanşan, daha atak Ve
içtihatlarlnl devamll geliştiren bir mahkeme konumunda. Aahkemenin
jçtihatlall,
her ne kadal, baştan da söylediğim gibj, sözl€şme metnini
okudıJğumu, ,aman, bu §özleşmenin çok ileri bi. metin oımadlğlnü gö.üyo.uz,
ama mahkeme bunu yaşayan bi. b€lg€ olarak nitelendiliyor ve günün
koşul]aİlna göre §on derece geniş bjü şekiıde yorum]ayabiliyor, Bunu da
burada işaret etmek önemli,
çünkü söıleşme maddeıe.i son deıe€e geniş bir
şekilde yo.umlanabiliyoı Bırna bjr örnek velmek gerekıyorsa; ornegin
sözleşmenin çeşitli maddel€ri açlsından Av.upa lnsan Hak]aı Mahkemesi
"pozjtifödev" kavramInı kulIanlyoı yani hak ve özg!rlükle.i korumda devıetin
pozjtif ödevi, oysa k]a§ik libera] yak]aşıma gö.e devletin hak ve örgürlüklerj
ihlal etmemesj yeterlidir Ancak .pozitjf ödev" kavramı giindeme geldiginde,
aynı zamanda devıet dışı aktörlerden gelebilecek ihlalleri de önlemekle
yüküm]ü olduğu kabul ediliyor ki, bu da sözleşm€nin belli başİ birkaç
maddesi çe.çevesinde uyguıanmaya devam ed€n Ve her geçen gün yeni bİ
maddenin de buna katüldığ, bir uygulama
şek]inde sürüyor. Bu son derece
önemli bi. içtihat. Burada hemen paranter içinde belirteyjm, bu içtjhatIaldan
barllan da Türk|ye kalarlanndd gellşıinlmiştiü,

. Şu ana kadar söyledik]erimi klsaca şöyle topa.layabili.jm; Avrupa lnsan
Haklan siizıeşmesi'nin günümüzdeki önemi bütün AV.uPa Kltaslnln, _ki ar!k
Av.upa siyasi bir kav.am, sadece belli bir coğrafi bölgeyi ifade etmavor
Avlupa'nln Anayasasl rolünü üstlenmiş olmaslnddn lleli gellvor ve nvlupa
İnsan Haklarl ılahkemesi de AvruPa Anaya§a Mahkemesj rola jle sağIanıyor
Bugün Anaya§a Hukukunda da Avrupa lnsan Hakları Mahkemesj'nin bir
Avrupa Anaya§a Mahkemesi olup olmadlğlna ilişkin ciddi taltlsmalar
yürütülüyoı

91