Page 82 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

standart]ara yakınlaştığım,z, gösteriyoı Bir de daha da önemİi bir sakünca
vardı kanunda. o madde kaldlrıldı. Çocuk Mahk€melerinin Klruluşu, c6rev
ve Yargl]ama osu]leıi Hakk|ndaki Kanununun 6. maddesjnin son hükmüydü.
Burada kaldtnlan hüküm şöyleydi; "olağanüstü hal, §ıklydnetim ve savaş
haljnde, askeri mahkemelerin görevle.ine ve D,c,l4. görev alanlna giren
suçlar için çocuk mahkemeleri g6revli değildiı" Şimdi bu korkunç bir duıum
asllnda. Yani düşünün, o zaman 15 yaşln alhydl çocuk olaıak kabul edilen ve
15 yaş,n altındaki çocukla. Dclil'de yargllanabiIiyordu, Askeri Mahkeme
önine çlkabiliyordu. Bu anlaşllır gibi bil şey değildi. Şimdi bır hükmün
ka'arıIması son derece olumlu bir aam otdu. Bu konuda lnsan Hak]arl
Mahkemesi'nin de ka.arla.ü vardı. Ö.neğin; İngiltere'ye karşı karar vaı 2 tane
çocukta ilgili, biri l0 yaşlnda, birj ll yaş|nda. Bunlarln büyüklerin
mahkemesinde yargllanmasını. lnsan Haklan Mahkem€ai 6, maddeye ayklrı
bulmuştu. Dolayıs|yla bu karal da bize ilişkin bir karar deği]di ama bizde de
başvuru olsaydl ayn| sonuç olacaktr muhtemelen. Daha bu sonuç elde
edilmeden, syle bir sonuç o.taya çümadan, böyle bir değjşikliğin yaPllması
9on derece olumlu olmuştur. Yine yapılan değişiklikle.den birisi, daha
doğrusu so.ı]n şuydu, daha önce söylediğim gibi A.B, diyoıdu ki, hem
iıer]eme laPorunda, hem de kabhm ortaklığl b€lgelerinde, sivillerin askeri
mahkemelerde yargllanma$ bir §orundur. AB gibi, Avrupa lnsan Haklan
/vlahkemesinin de bu kon!ıda çok saylda karan vardü. Türkiye'ye iIişkin
kararlarda meselai Dcrı']erdeki askerj yarglçlann olma§l, slktyönetim
Mahkeme|eriyle ilgili çok karar var. işte Sıktyönetim Mahkemeleriyle ilgili An
kararü vaı Şahiner karan var. Fikret Doğan karan vaı çok say|da karar var.
DcM'lerle ilgili lncel, Çlraklar gibi kararlar var. Şimdi bunlann her b'rinde
deniyo.du ki, bjr sivjlin asker üyesi olan bir mahkemede yargı]anmasl
sözleşmeyeaykı.ıdlr, yani bağlmstzlüa, hakimin bağımsızhğlna, mahkemenjn
bağüms|zlüğlna aykırıdır djye bir şey vandl, ama doğrudan aske.i
mahkemelerden söz edilmemiştir. Fakat Avrupa lnsan Haklar! Mahkemesjnin
Yavuz karannda bu netleştirildi. Net olarak Avrupa lnsan Haklan Komisyonu
djyor ki, sorun, bir sivilin asker üyesi olan bir mahkemede yargılanmasıar,
So.unu böyle koyduğumuz zaman Tü.kiye'de bu konuda çok büyük
probleml€r olduğunu görüyoruz. 7. Uyüım Paketinde bir miktal bu konuda bir
değjşim göz]endi. Şöy]e bir değişik]ik yaplldı; Aske.i c€za Kanunun 58,
maddesinde yazüh suç|ann, banş zamanında asker olmayan kjşiler taratndan
işlenme§i halinde, bıj suç]ara ilişkin davalar aske.i mahkemelelde görülmez.
Banş zamanlnda siviller taraflndan 58. maddede iş]enen suçlar diyor kj
normal mahkemelerde 96rülı]l, askeri mahkemelelde görüImez- Peki nedi,
58. maddedeki suçlal? Yani Askeri ceza Kanunu'nun 58, maddesindekj. Bu
da TCK 153'e, 161'e ve 155'e atıf yapıyor- 58. madd€; bu maddelerde haikı
askerlakten soğutmak yoluyla neşriyat, Askerlik Kanunlna karşl itaatsiz|iğe
veya yeminlerini bozmaya v5. vs. teşvik, haıp e§naslnda ammenin telaş ve

76