Page 167 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

oIsun Veya o]masln, eğer siz "batl]lyım" diyorsanız o değerleli ye.ine getirmek
zorunda kahyorsunuz. Ayrlca sizin ekonomik bi. bağınüz, coğ.afi bir
yakınlığln12 val batlyla bu çok önemIi bjr unsur AB'ye girme gibi bi. heve§iniz
Vaı Avrupa lnsan Haklan MahkemesjAvrupa Konseyi, AclT bunlann heP§jne
üyesinjz. Bunlann yaPh.ım gücüne sahip oıgan]an Vaı Bu noktadan sonra da
"hayır ben sizin §öyledjklerinizi yapmayacağlm'' demeniz çok zor]aşlyor
Do]ayısıyIa b€n demin söy]ediğim şeyi söyıeyerek kısa sürede konuşmamı
bitjrebilidm. Türkiye'nin ikilemlerjni ortaya koymaya çallştüm, Türkiye kendi
jkilemlerini aşmak için eğe. batılıyüm diyorsa bannln değerlerine uymak
zorunda. Bunun ev.enselliği taltlşılır. Eğe. kendiniz' bu bölgede kabuI
ediyorsanlz, o zaman bjr daha otu.up düşünmemiz ge.ekiyoı Benim
an]atacaklarlm bu kadar. Eğ€r sorula.da istelseniz Çin ve Japonya'da
azınllklala verilen haklar üzerinden meıak €diyorsanlz gidebililiz- Çok
teş€kkür ederim.

oturum Ba§kanl: Atay Bey şimdj sunumunu yapacak. Buyu.un,

Öğr Gijr. Atay Akdevelioğlu: Öncelikle Ilanlü Kort]erin çeşitli baklmlardan
konumlarünı ortaya koymaya çalışacağüm. lran'daki Kü.t]erin etnik, dinsel,
ekonomik sosya] alanlardaki konularınü ortaya koymaya çallşmaktaki teme]
amacım ortad€u'da bütün ulus-dev]etlerde dlş]anmüşllktan, ezilmişlikten
yakınan Kürtlerin, lran'da en geniş kültüü€l haklara sahiP olduğu, dolayı§ly]a
da llan Kürtlerin göıece daha memnun olduğu tezinin ne derece doğru
olabileceğini Ve Tülkiye i|e ka.şl]aştürdlğünlzda her iki ülkenin Kürt sorununu
Tülkiye'nin ve llan'ln Kü( sorununun çözüm yo]u6un ne de.ece engelieıle
do]u o]duğunu ortaya koymamız lazlm. Ben özel]ikle l.an merkezli bakacağlm
konuya Ve han'daki Kürt sorununi]n önündeki engelleri ortaya koymaya
çaIışacağlm. Bir yandan da Tüükiye'ye göndermeler yapacağlm. Belki de
burada heP birlikte Tülkiye'yi lran ıle klyaslayabihnz. Öncelikle etnik ve
dinsel dedjğimi2d€, ]ran'da Kürtler iki bölgede yaşüyorIar Birine bab Kürtleli
diyoluz ki bu Türkiye Ve llak'taki Küdlelle aynı coğrafyanın uzantlsl olan
bölge, diğeri de doğu Kürt]e.i dediğimjz Ho.a§an Kürtlerj, Horasan Kürtle.i
16. yüzyılda Özbekler'e karşı tampon olma§ı için göç ettiri]en ve Şii olan
Kü.tler. lran'da etnik dağı]lm, harjtada sadece Kürtler görüıüyor ama üç ana
grupta toplanmlş, En büyük grup Farslar %50, akinci grup Azeriıer %3o,
üçüncü gruP Kürtler zo]0. Bu yü2delel tahmini o.talama .akamlardır lran'ln
nüfusunu 70 mj]yo. oıduğunu düşünür§ek yaklaşık 7 milyon Kü.t Var lran'da.
lran'daki Kürt]erin dinse] dağlllm,na baktlğtmızda yaklaşık o]arak %75'inin
sünni olduğunu gö.üyoruz. ce.i kalan %25 ise Şii Sünniıer tümüyle batü
Kü.tle.inden müteşekkil. Doğu Kürtleri tomüyle Şji. Batıdaki §ii Kürtler ise
haritadaki karaİ alanün güneyine toPıanmüşlard|ı A§hnda lran'daki Şii ve

t6l