Page 153 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

Aslında Tü.kiye'de bu bugüne kadar uygulanmad|. Hem gay.imüslimlerın
bütün hakIan verjlmedi- Hukukçu o]arak çok jyi bj]djğimiz gayrimüslim
vakıfla.ının mal ed'nme meselesj bunun en tipik örneği 3 ayn uyum paketinde
düze]tiımeye çaİşı]mıştlı Bugün uygulamada hala düzelti]ememiştir. Vakıflar
Genel Müdürlüğü kale gibi dilenmektedir. Hem de Tüıkiye'de bütün
gayrimüsljmler Lozan'dan yaraı]andIrl]mamıştıı Her nedenıe büyük ola§|l1kla,
benim tahminim 1920 veya 1930'larda bıl lçişleri Bakanllğ] gizli genelgesi
çlkmıştıı Sadece osmanIı lmparatorluğundakj üç büyük az,nhk kabul
edılmesi ve dolaylslyla Lozan'daki hak]ann sad€ce onlara tanınmasl gibi
ça.plk bir üyguIama süıdürülmüştür günümüze kadaı Bunlar Rurn]ar,
Elmenile. Ve Musevjlerdiı oysa Türkiye'de bunlann dışünda çok saylda
azünİk grubu vardıı Süryaniler, Nasruri]eı KeldaniIer gibi. Bunlara şimdiye
kadar Lozan'dakj haklar tantnmamlştır. Örneğjn 40, maddedekİ gibi "kendi
okulunu karar ve orada kendi dilinj okütuİ biçimindek' hak]ar tanlnmamlşt]r.
sadece Tü.kiye'de j]erleme olduğunu gösteren beliıtilerden bir tanesidir ki; 6.
0yum Paketinde gaylimüslim vaklflann mal edineb'ieceğini söyIeyen yasa
değjşikliğinde bj. ekten bahsetmekted'r, o ekin içinde süryani Vaklflan da
va.dlr. Ben bu çaİşmalara katlIdığım jçin daha yakından b'ljyorum. Dışişleri
Bakanl|ğı Kanun değişikliği metnine sokmak istedi. Bütün gayrimis]jm
azlnlıkları teker teker saymak i§tedi. olmadı, onun üzerine bil ek kondu. 150-
160 tane vakfl içeren bir ek, o.ada süryani Vakıfları da §ayl]dl. au güzel bir
ile.]emedil. Yalnü, o kadar da güz€1.olmayan şeyler vaı Çünkü bir az,nlığın
olmasl başka bir şeydjr, azınhğln haklara sahip o]ması başka bir şeydjr Bir de
hakIann §üjeleri farkll bir şeydir. Tülkiye bu 37. ila 44. maddeIer araslnda
sadece gayrimüslim|ere haklar tanındlğ,nı kabul etmektedir Bu iddia v€
uygu]ama yanhştı Çünkü Lozan'da eğel 37. ila 44, maddeleri okuyacak
oIuısanlz görürsünüz. l- oayrimüsljmlel 2- Bütün Türkiye cumhurjyeti
vatandaşlan 3, Tülkçe'den gayri dil konuşan Türkiye cumhu.iyeti
vatandaşlan 4- Türkiye'de oturan herkes. Azınlıklarün sahiP olduğu haklaı
hak]a. tabii 1001 çeşit slnlflandnlabilir. Fakat buradaki konumuz açısından
haklan ikiye ayırabilİiz- Negatif haklaı Pozitif haklaı Negatjf haklar, bütün
vatandaŞ]ara verilen haklardlr. Pozitif haklar §adece azlnl|klara verilen
haklardlr. Niye azınhkIara ve.iıiyor haklar? Azınhk olmak zaten bizatihi
özell'klerini korumayl güçleştırici bir olaydlı Çoğunluğun kültürü, adetleriv§,
adeta kendi kendine istiIa edeı Dolaylslyla azınhklara, çoğunluklann sahip
oldukları haklardan fazla haklar ve.i]i. ki onlanD kendi62€lliklerini ko.umalan
zordan ko]aya doğru gidebil§in. Bu saymış o|duğlm dört grubun bazılart
negatif haklara sahjPtir, baıılaİ pozitif hakIara sahiptiı Diğer yandan bu
haklan ikinci bir aç|dan slnıflandlrmaya tabi tutabilİiz. Birisi uluslararasl
güvence altındaki haklar Lozan'da, ötesi ulus|a6rası güvence alhnda
olmayan haklar. Şimdi bu soyledik]erimden Diyarbakada sizle.i en fazla

147