Page 123 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

njteliğinde söy]emek istediğim önemli bir nokta da, sosyal haklar dendiği
zaman son yll]arda bütün dünya öıçeğinde tabii sosyal hak kavramlnda
yaşanan değişiklik]er var. Bunla.dan da konuyu ayrl değerlendjrmek
mümkün değil. N€denine gelince tarihsel açldan bakt|ğlmEda bjljndiği gibi
bunla. sanayi devrjmi sonrasında oluşmuş işçiye, §anayi ü.etjmine, işçinin
haklanna dayaİ be]irli bir tarih§el dönemin irünü. Ancak aradan geçen
zaman dilimjnde bakıyoruz ki, modern sanayi toplumu denilen toplumda da
çok önemli d€ğişikliklel var. Dolayısıyla sosyal hakla. da biraz b6yle nereye
gidildiği belirsiz olan zeminde bugünkü durum aç|slndan baktEümlzda. Yine
hepinizin bilgisi dahi]inde sosyal dev]etle i]gili çok c'ddi kljz tartlşma]aİ var
uzun yıIlaıdır süren değişik görüşler var ama bi. kriz söylemidir, gidiyol,
Bunun nedenIe.i ne]erdir djye baktlğ,mlzda arkasında çok ciddi değişimle.
Vaı Teknolojjk devfim va. en başta. Geçmişte işçiye, emeğe çok fazla ihtiyaç
vardl. Herkesin çaİşacağ! varsayı]lyordu ilk temel çıkan sosyaı hak çallşma
haklanydı. Niye? Çünkü istihdam çok onemliydi. Tam istihdam toplumu
yaratl]mak i§tenjyordu_ Emeğe İhtiyaç vaıdı. Dolaylsıyla emeğin hakIan da
zaman içinde hem alttan gelen djlenişlerle, hak taleple.iyle hem de ü§tt€n
gelen yani emeğe o kadar ihtiyaç var ki emeğin verjmliliğjnj arttürmak için de
bir takım korıryucu düz€nlemeler gerekiyordu Ve bunlar yaPllmüştü ama
bugünkü yapıya baktüğımızda burada bir kere çok büyük teme] bir farklühk
vaı Artrk emeğe, öze]lik]e kol gücüne eskisj kadar gereksinjm yok. Geıişmiş
toplumlar baklmündan iş§izlik kronik ve yaplsal. Dolayl§lyla he. şeyden önce
çaİşma hakklnın içeriğj çok farla değiŞmiş durumda, çallşma hakkü arlk
sadece çallşmayı işsizliği de içeren bjr şekilde, iş§izıiğe karşı tedbir]er neler
o]malı? Bunlan da içelen bi. şekilde ele alınıyor Asİnda temel sorun buqün
çok önem]i sunum]ardan biri işsizliktir Hem AB ülkeleri açısündan, hem
ülkemi2 açıslndan çünkü geçjci ve kü§a sü.eli işsiııik değil artlk s6z konu§u
o]an, Yine bahda nüfus yaşlanma9 gjbi bir taküm sağİk t€dbirlerinin iyi bir
şekjlde işleme§iyle yaşln uzamasl, nüfusun yaşlanma5ı, yaşll insanlann
saylslnın a.tmasl, aile yaPüsünda mode.nleşme kentleşmeye bağİ olarak sÖz
konusu değişimler, boşanmalaın artma§l, yalnüz yaŞayan insanlann
§ayıslndaki aftş gjbi bunlarün yalnlz]ük ve tek €beveynli ailele.i doğurması,
gel€nek§el aile yapıs,nln dağ,lması çok önemli çünkü ai]e en eski sosyal
güVen]ik kurumudur asİnda. Gelenek§el aile yaplsının çatlrdamaslyla
kişilerin ko.unma§ız kalma§| ve bat toPlum]annda yeni bi. yok§ul]uk
kav.aml. Literatüre de böyle geçti. Niye? Geleneksel yoksulıUk biçimlerinden
faıklı çünkü nicel olarak, say|sal olarak çok belki ama nitel ola.ak
bak,]dlğ|nda ekstrem noktada çok fazla yoksul, kent yoksul]aı bu.ada
marjinalleşme ve toPlumun dlşında kalma, "sosyal dlşlanma" deni]en olgu
karşlmlza ç,klyor yeni yoksul]uk kavfamlnın önemli bir parçasl olarak. Atkoı

Ve madde bağ,mİllğ, gibj djğer so.unIa.la da birleşelek yeni, ciddi bir

111