Page 122 - Diyarbakır Barosu Sempozyum Ab Sürecinde İnsan Hakları Demokratikleşme Ve Uygulama Sorunları

baktlğımEda, sosyal hak]a. baklmlndan AvruPa Konseyi çelçevesjnd€
Avrupa Insan Haklan S6zleşmesi'ni tamamlayan belge olarak sosya] haklar
baklmlndan malum AvıuPa sosya] şarb deı Türkiye'nin de onaylayarak talaf
olduğü] bir sözleşme. Bljnun haricinde Avlupa Birliği'nin kendjne özgü bir
sosyal hüjkuku mevcut Avrupa sosyal Şa.tlna yer yer referans yapan ama
bunu a§an, bağlmsız, oldukça geniş kapsamİ bi. Av.upa Birliği sosyal
mevzuatı tüzük ve gene]gelerle düzenlenen mevcı]t, bunun ha.icind€ malum
yine Birleşmiş Miuetlerin uzmanlaşmış bir birimi olarak Uluslara.asü ÇaIlşma
Örgütü yada llo bj]diğimiz örgütün u]uslararası §6zIeşme]eri öteden beri
Türkiye'nin de pek çok sözleşmeyi onaylaylp ta.af olduğunu biliyoruz_ Yine
bir lere.ans noktasl bizim için. c€nel yapı bu. Bunlar birbirIerine yel yer
göndelme]er yapıyorlar, Önemli bir fark, klasjk hak, sosyaI hak bağlantısı
a9slndan vurgulamak istediğim. Tab'j klasik haklar baklmlndan çok temeıbi.
aynm noktag. Bunlarln yargl denetjmine tabi olmasl Avrupa lnsan Hak
sözleşmesi örneğinde de iŞte burada da kaç gİndür tartlş|lan haklar
bağlamında görüyoruz ki mahkeme ka.arları çok 6nemli. so§yal haklar
baklmından denetimde tabij My]e bir denetim s6z konrtsu değil. N€dİ
denetim yoıu? Rapo.ıa. yoluyıa denetim. Yanj llo ölçeğinde olsun Avrupa
sosyal Şart, ölçeğind€ olsun hükğmetIer kendiledyle ilgilj rapor verirl€.
onlann uzman komitelefi bakümlndan bu raporlar değerlendi.ili. Bir taklm
eleşti ler getiriliı tav§iyelerde bulunulur. Bağlaylcl, zorlayıcı yalgısal bir şey
yok. Yalnf ulu§lalala§! camiada klnanmak tabii ki bir tür bağlaylcı]ık
yaratlyor ama manevi olarak. Eğe. herhangi bir sözleşm€nin
uygulanmasından ötü.ü §izin ülkeniz u]uslarara§ı camiada kınanılsa bu da bi.
t!. yapİrüm gibi önemi yok diyemeyiz. Çok önemli bi. başkl arao o]uyoı
Bunun sebebi n€dir? Ya yarglsa] deği|di. rapo.|ar yoluyla denetim tabii sosya]
haklal, malum paraya bağh haklaı Yani diğer haklar gibj olumlu edim
gerektiImeme açlslndan bi. ayülma tabi tutabiliriz. Öyle haklaf Val ki. onunla
edim geıektiriyoı gerçekten para gerektiriyor, fon gelektiriyoı devletin
bütçesjnden ona kaynak ayürmasü gerektiriyoı Bu yüzden de u]uslarara§ı
sözleşmelel barl noktalarda takdiri hep uIusla.a.ası yasala.a bllakıyor, Yani
genel prensiPıe.i belirliyor ama alte.natifler §unuP bun]ar arasündakj bir taklm
tercih haklannda uıusal mevzuata b,rak,yo.. Bunun da sebebi uluslann
zenginljk açısınden ekonomik düzey açü§lndan o]an farktl]ıkla.ı. Aksi takti.de
fakir ülkeler ge]işmekte oIan ülke]er bu sözleşmeyi asla imzalamayacak,
jmzalanabilmesi jçin de böyle biraz esneklikler getiriIiyo. Avrupa özeline
geldiğimiz de burada önemlj bi. aynm noktast, Malum Avrupa Biıljği üıkeleri
çok daha zengin, dünyanln en zengin ülkeleri olduğu için tabii ki buradaki
standartlar daha yüksek. Yani bk llo ile genel PrensiPler açl§|ndan bir
bağ]anh vardır ama Avrupa ölçeğindeki sörleşmelere baktlğlmızda, sosya]
hak]ar bakım|ndan daha üst düıeyde standartlar görüyoluz. Yine gİiş
ll6